در اعمال شب اوّل محرّم

 

سید ابن طاووس رحمه الله در کتاب اقبال الاعمال گفته است: بدان که همراهی و همدلی نمودن با پیشوایان زمان و صاحبان احسان در شادمانی و غم از کارهای مهم و ارزنده اهل صفا و دارندگان وفا و مخلصان در ولاء و محبّت است.
در این دهه دشمنان بر کشتن ذریه سرور پیامبران صلّی الله علیه وآله اجتماع کردند و گرد هم امدند و بر شکستن حرمت پروردگار عالم مالک دنیا و آخرت و شکستن حرمت رسول او صلّی الله علیه وآله صاحب نعمت‌ های ظاهری و باطنی و شکستن حرمت اسلام و مسلمین هجوم آوردند و لباس‌ های حزن پوشیده شد بر فساد امور دنیا و دین.
پس سزاوار است از شب اول این ماه که ظاهر شود در چهره‌ ها و حرکات و سکنات نشان ‌های اهل مصیبت ‌های بزرگ، و همۀ شئون آدمی را فرا گیرد، و با این عمل قصد کند اظهار محبّت با اولیای الهی و اظهار دشمنی با دشمنان او را و بیان آن در عقول و شرح آن در منقول موجود است.
مؤلّف گوید: از احادیث از پیشوایان معقول که آن را منقول تصدیق می‌ کند حدیثی است که با عدّه‌ای طرق به شیخ صدوق از امالی او به سندش از ابراهیم بن ابی محمود آن را روایت کرده‌ ایم و ابراهیم بن ابی محمود از حضرت رضا علیه السلام روایت کرده است که فرمودند:

محرّم ماهی است که اهل جاهلیت جنگ و خون ریزی در آن را حرام می ‌دانستند ولی ریختن خون ‌های ما در آن ماه حلال شمرده شد حرمت ما در آن نادیده گرفته شد و کودکان و زنان  ما در آن اسیر شدند، در خیمه‌های ما آتش افروخته شد و آنچه در آن از اثاث بود به غارت برده شد، و برای رسول خدا صلّی الله علیه وآله حرمتی رعایت نشد در امر ما.
همانا  روز (شهادت) امام حسین علیه السلام پلک چشمان ما را مجروح و اشک ما را روان ساخته و عزیز ما را خوار نمود. ای سرزمین کربلا تو ما را وارث غم و اندوه خود کردی تا رزو رستاخیز، پس بر همچون حسین علیه السلام باید گریه کنندگان گریه کنند  که گریه بر آن حضرت گناهان بزرگ را فرو ریزد.
سپس فرمود: پدرم ـ که درود خدا بر او باد ـ این گونه بود که چون ماه محرّم فرا می رسید دیگر خندان دیده نمی‌ شد و اندوه و دل شکستگی بر وجودش غلبه می‌نمود تا ده روز می‌ گذشت، روز دهم که می‌ شد آن روز روز مصیبت و حزن و گریه آن حضرت بود، و می‌ فرمود: امروز همان روزی است که‌ امام حسین علیه السلام در آن به شهادت رسید.

و از آنچه نقل شده از امالی شیخ صدوق رضی الله عنه حدیثی است که آن را به سند او از ریّان بن شبیب روایت کرده‌ایم، ریّان گفت:

در روز اوّل محرم خدمت حضرت رضا علیه السلام رسیدم، به من فرمود:

ای پسر شبیب آیا روزه ای؟ عرض کردم : نه.
حضرت رضا علیه السلام فرمود: امروز همان روزی است که زکریا دعا کرده به درگاه ربوبی و عرض کرد: «پروردگارا ببخش مرا از نزد خود ذریه پاکیزه که تو شنونده دعا هستی»(1) و خداوند دعای او را به اجابت رسانید و ملائکه‌ اش را فرمود که زکریا را خبر دهند ـ در حالی که او در محراب ایستاده و نماز یمی خواند ـ خداوند تو را بشارت می‌ دهد به فرزندی که نامش یحیی باشد.(2)
پس هر کس امرو را روزه بگیرد و آنگاه دعا کند خداوند دعای او را مستجاب فرماید همان طور که دعای زکریا را مستجاب گردانید.
سپس فرمود: ای پسر شبیب، محرم ماهی است که اهل جاهلیت در گذشته ظلم و ستم و جنگ و خون ریزی را به خاطر حرمت آن حرام می‌ دانستند، امّا این ملت حرمتی برای این ماه نشناخت و حرمت پیامبرش را رعایت ننمود، در این ماه ذریّه آن حضرت را به شهادت رسانید، زمان او را اسیر و اموالش را به غارت بردند، خدا هرگز آن‌ها را مورد آمرزش خود قرار ندهد. ای پسر شبیب اگر خواستی بر چیزی گریه کنی بر حسین بن علی علیهماالسلام گریه کن، که او را همانند گوسفندی ذبح نمودند و با او از اهل بیتش هجده نفر را کشتند که برای آنان در روی زمین نظیر و مانند نبود.
و آسمان‌ های هفتگانه و زمین‌ها بر آن حضرت گریستند، چهار هزار از ملائکه برای یاری آن حضرت به سوی زمین فرود آمدند ولی وقتی رسیدند که آن حضرت به شهادت رسیده بود، پس آن ها در کنار  قبر آن حضرت پیوسته مو پریشان و غبارآلود خواهند بود تا روزی که آن قیام کننده قیام کند، پس از یاوران آن حضرت خواهند بود و شعارشان «یا لثارات الحسین» است یعنی ما خون حسین هستیم.
ای پسر شبیب، پدرم از پدرش، از جدّش روایت کرده ‌اند که چون جدّم امام حسین علیه السلام به شهادت رسید، آسمان خون و خاک سرخ بارید. ای پسر شبیب، اگر گریه کردی بر امام حسین علیه السلام تا اشک ‌هایت بر صورتت جاری شد خداوند همه گناهانت را کوچک باشد یا بزرگ کم باشد یا زیاد خواهد آمرزید.
ای پسر شبیب، اگر مسرور کند تو را اینکه خدا را ملاقات کنی در حالی که هیچ گناهی بر تو نباشد، پس امام حسین علیه السلام را زیارت کن.
ای پسر شبیب، اگر خشنود کند تو را اینکه در غرفه ‌های بناشده در بهشت همراه محمّد و آل محمّد علیهم السلام باشی، قاتلان امام حسین علیه السلام را لعنت کن.
ای پسر شبیب، اگر شاد کند تو را اینکه برایت ثوابی همانند ثواب شهیدشدگان با امام حسین علیه السلام باشد هرگاه از آن حضرت یاد می‌کنی، بگو:

يَا لَيْتَني كُنْتُ مَعَهُمْ، فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِيماً.

ای کاش با ایشان بودم و به آن پیروزی بزرگ و رستگاری عظیم نائل می‌ شدم.

ای پسر شبیب، اگر دوست داری با ما در در جات عالی بهشت باشی، در حزن ما محزون و در شادمانی ما شاد باش و بر تو باد به ولایت ما که اگر کسی سنگی را دوست داشته باشد، خداوند او را در روز قیامت با آن محشور فرماید.(3)

---

(1) آل عمران: 38.

(2) آل عمران: 39.

(3) اقبال الاعمال : ج 3 ص 28، امالی صدوق: ص 129، هديّة الزائرين وبهجة الناظرين: 165، بحارالأنوار: 285/44، وج: 102/101 ح3، وسائل الشيعة: 324/10، زادالمعاد: 371.