نماز شب

    اكنون كيفيّت نماز شب را بيان كرده، سپس زيارت عاشورا و... را نقل مى‏ نماييم :

    نماز شب : اوّلِ وقت آن از نيمه شب شروع مى‏ شود و هر چه به طلوع فجر نزديك‏تر شود فضيلتش بيشتر است، اگر چهار ركعت آن را بخواند، و صبح شود مى‏ تواند بقيّه آن را با يك حمد بدون سوره ( به قصد اداء ) بخواند.

    اوّل هشت ركعت به نيّت نماز شب، دو ركعت دو ركعت بخواند و پس از هر دو ركعت سلام دهد، بهتر است كه در دو ركعت اوّل بعد از سوره «حمد» شصت مرتبه سوره «توحيد» را بخواند كه در هر ركعت سى مرتبه مى‏ شود، اگر به اين صورت بخواند پس از تمام كردن نماز ميان او و خداى عزّوجل گناهى نمى‏ ماند.

    يا آنكه در ركعت اوّل سوره «توحيد» و در ركعت دوّم ( قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ ) را بخواند، و در شش ركعت ديگر سوره «حمد» و هر سوره ‏اى را كه مى‏ خواهد، بخواند، و اگر در هر ركعت سوره «حمد» و ( قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ) را بخواند، كافى است.

    (مستحبّ است بعد از دو ركعت اوّل، دعايى را كه براى تعجيل فرج در ص 186 نقل كرديم بخواند. و بعد از ركعت چهارم، دعايى را كه در ص 187 نقل كرديم بخواند.)

    نماز شب را مى‏توان فقط با سوره «حمد» خواند و همان طورى كه قنوت در نمازهاى واجب مستحبّ است در اين نماز نيز مستحبّ است، و اگر سه مرتبه «سبحان اللَّه» بگويد كافى است، و يا آنكه بگويد :

    «أَللَّهُمَّ اغْفِرْ لَنا وَارْحَمْنا وَعافِنا وَاعْفُ عَنَّا فِي الدُّنْيا وَالْآخِرَةِ، إِنَّكَ عَلى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَديرٌ». و يا آن كه بگويد : «رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ، إِنَّكَ أَنْتَ الْأَعَزُّ الْأَجَلُّ الْأَكْرَمُ».

    روايت شده است : حضرت امام موسى بن جعفر عليهما السلام هنگام شب در محراب عبادت مى ‏ايستاد، اين دعا را مى خواند : أَللَّهُمَّ إِنَّكَ خَلَقْتَني سَوِيّاً... و اين پنجاهمين دعاى صحيفه كامله است.

    چون هشت ركعت نماز شب را تمام كرد دو ركعت به نيّت نماز شفع و يك ركعت به نيّت نماز وتر بجا آورد، و در اين سه ركعت بعد از سوره «حمد» ( قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ) را بخواند كه بمنزله ختم قرآن است، زيرا كه سوره توحيد يك سوّم قرآن است.

    يا در نماز شفع در ركعت اوّل سوره «حمد» و ( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ )، و در ركعت دوّم سوره «حمد» و ( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ) را بخواند. ( در نماز شفع قنوت وارد نشده و آن را به قصد رجاء مى‏ تواند بخواند ).

    پس از نماز شفع برخيزد و يك ركعت نماز وتر با سوره «حمد» و سوره «توحيد» بخواند، و يا آنكه بعد از سوره «حمد» سه مرتبه ( قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ  ) و معوّذتين - يعنى ( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ ) و ( قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ) - را بخواند، و دست بر قنوت بردارد و براى هر چه مى ‏خواهد دعا كند.

    شيخ طوسى رحمه الله مى ‏گويد : دعاهائى كه در قنوت اين نماز خوانده مى‏ شود بى‏ شمار است، گرچه هر دعايى وقت معيّنى دارد، ولى در غير وقت آن نيز مى‏ شود خواند.

    مستحبّ است انسان در قنوت اين نماز از ترس خدا و ترس از عذاب خدا گريه كرده يا تباكى نمايد، و براى برادران مؤمن دعا كند.

    و مستحبّ است كه چهل نفر از مؤمنين را نام برده و براى آنها دعا كند، هر كس براى چهل مؤمن دعا كند، دعايش مستجاب مى‏ شود ان شاء اللَّه.

    شيخ صدوق رحمه الله در كتاب «من لايحضره الفقيه» مى ‏گويد : حضرت رسول اكرم ‏صلى الله عليه وآله وسلم در قنوت نماز وتر اين دعا را مى خواند :

    أَللَّهُمَّ اهْدِني فيمَنْ هَدَيْتَ، وَعافِني فيمَنْ عافَيْتَ، وَتَوَلَّني فيمَنْ تَوَلَّيْتَ، وَبارِكْ لي فيما أَعْطَيْتَ، وَقِني شَرَّ ما قَضَيْتَ، فَإِنَّكَ تَقْضي وَلايُقْضى عَلَيْكَ، سُبْحانَكَ رَبَّ الْبَيْتِ أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ، وَاُؤْمِنُ بِكَ، وَأَتَوَكَّلُ عَلَيْكَ، وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلّا بِكَ يا رَحيمُ.

    بهتر است در قنوت، هفتاد مرتبه بگويد : أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ ( رَبّي ) وَأَتُوبُ إِلَيْهِ. و سزاوار است كه دست چپ را به دعا بلند كند، و با دست راست استغفار را بشمارد.(1) و مستحبّ است سيصد مرتبه بگويد : «اَلْعَفْو».

    كسى كه چهار ركعت از نماز شب را قبل از اذان صبح خوانده است بقيّه آن را بعد از نماز صبح به نيّت اداء بخواند. كسى كه نمى‏ تواند نماز شب را بعد از نيمه شب بخواند، مى‏ تواند آن را قبل از نيمه شب بخواند.

---

1) الباقيات الصالحات (حاشيه مفاتيح الجنان) : 260.