علّت تشريع تعداد ركعت ‏هاى نمازهاى واجب

فضل بن شاذان از حضرت امام رضا عليه السلام روايت كرده است كه فرمود:

اصل نماز دو ركعت قرار داده شده، بر بعضى از نمازها يك ركعت و بر برخى دو ركعت و بر برخى ديگر چيزى افزوده نشده است، زيرا اصل نماز يك ركعت ‏است، چون اصل عدد يك است. از يك اگر چيزى كاسته گردد ديگر نماز نخواهد بود و خداوند تبارك و تعالى مى ‏دانست كه بندگان، آن يك ركعت را - كه‏ كمتر از آن نماز نيست – نمى ‏توانند كامل و تمام و با توجّه و حضور قلب انجام‏ دهند، لذا ركعت ديگرى را با آن همراه كرد تا كاستى‏ هاى ركعت اوّل با دوّمى ‏برطرف گردد، از اين رو اصل نماز را خداوند دو ركعت مقرّر نمود.

پس از آن، رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم دانست كه بندگان، آن دو ركعت را هم به تمام آنچه ‏به آن دستور داده شده ‏اند و بطور كامل بجاى نمى ‏آورند، لذا به نماز ظهر و عصر وعشاء دو ركعت افزود تا با اين دو ركعت اضافى، آن دو ركعت اصلى كامل گردد. سپس دانست كه نماز مغرب هنگامى است كه مردم بيشتر مشغولند؛ زيرا زمان‏ بازگشتن به شهر و ديار و منزل و هنگام خوردن و وضو ساختن و امثال آن است؛ به نماز مغرب يك ركعت افزود تا براى آنان سبك‏تر و راحت ‏تر باشد، و مجموع ‏ركعت‏ هاى نمازها در شبانه ‏روز فرد باشد و نماز صبح را به حال خود رها كرد چون هنگام صبح اشتغال مردم بيشتر و شتافتن و پرداختن به نيازها وخواسته ‏ها در آن وقت فراگيرتر است و به خاطر اينكه دل‏ ها در آن زمان فارغ از مكر و انديشه است؛ زيرا داد و ستد مردم در شب و گرفتن و پرداختن آنان اندك ‏است در نتيجه انسان در نماز صبح توجّه بيشترى دارد و نسبت به نمازهاى ‏ديگر حضور قلبش افزونتر است؛ چون در شب به استراحت پرداخته و كار نكرده‏ تا در مورد آن فكر و انديشه نمايد.

و همانا نمازهاى مستحبّى سى و چهار ركعت قرار داده شد؛ زيرا نمازهاى ‏واجب هفده ركعت است، نمازهاى مستحبّى يعنى نافله دو برابر آن گرديد تا نمازهاى واجب را كامل گرداند.

و همانا نمازهاى نافله در زمان‏هاى مختلف قرار داده شده نه در يك زمان؛ زيرا بهترين اوقات سه وقت است: هنگام زوال خورشيد يعنى ظهر، و بعد از مغرب وسحرگاهان، لذا خداوند دوست دارد كه در اين زمان‏ هاى سه ‏گانه براى او نماز بخوانند، و براى اينكه اگر نمازهاى نافله در اوقات پراكنده تقسيم شود انجام آن ‏راحت ‏تر و آسانتر است از اينكه بخواهند همه آن‏ها را در يك زمان انجام دهند.(13)

---

13) وسائل الشيعة: 383.