وضع تأسّف ‏بار جامعهٔ اسلامى

در عهد اموى

  در کتاب «اسرائیلیات وتأثیر آن ...» می نویسد :  «درباره وضع تأسّف ‏بار جامعه اسلامى در عهد اموى كافى است به اين سخن «جرجى زيدان» توجّه كنيم كه مى‏ گويد:

   «مسيحيان در زمان بنى ‏اميّه به مسجد مى ‏آمدند و كسى متعرّض آن‏ ها نمى‏ شد. اخطل - شاعر مسيحى عرب - بدون اجازه‏ در حال مستى صليب به گردن نزد عبدالملك بن مروان مى‏ آمد و كسى هم به او ايرادى نمى‏ كرد؛ زيرا به بهتر طرزى در هجو انصار و ياران پيغمبر شعر مى ‏گفت!»(199)

   در تاريخ آمده كه: فردى مسيحى به نام «بطريق يوحنّاى دمشقى» با پدرش در قصر عبدالملك بن مروان اقامت‏ داشت. وى كه از پيشقراولان مبارزه با فرهنگ اسلامى به شمار مى ‏رفت و از القاى هيچ‏گونه شبهات و اكاذيبى در ميان‏ مسلمانان دريغ نمى ‏ورزيد، كتابى براى مسيحيان تأليف كرد كه آن‏ ها را در مقابل تبليغ‏ هاى مسلمانان، مسلّح مى‏ ساخت.(200)

   وى از مروّجان اصلى داستان جعلى عشق و دلدادگى پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به دختر عمّه خود زينب بنت جحش بود!

   برخى از خلفاى اموى درصدد بودند كه با استمداد از آنچه اهل كتاب مى‏ گويند يا آنان در دهانشان مى‏ گذارند يا براساس مصالحه ‏اى كه صورت گرفته بود، تلاش داشتند تا چنين وانمود كنند كه نام آنان در كتاب‏ هاى آسمانى پيشين آمده‏ است؛ چرا كه اين مسئله نقش مهمّى در مشروع نشان دادن حكومت آنان داشت و به علاوه نوعى قضاى الهى را نيز درروى كار آوردن فلان خليفه مطرح مى كرد.(201)

   از يوسف نامى كه يهودىِ مسلمان شده بود، نقل شده كه: خلافت عبدالمك را پيشگويى كرده بود.(202) وهب بن منبّه نيز عمربن عبدالعزيز را مهدى امّت شمرد(203)­!(204)

---

199) تاريخ تمدّن اسلامى: 745.

200) تراث الإسلام: 275/1 به نقل از الاسرائيليّات وأثرها فى‏كتب التفسير: 429.

201) تاريخ سياسى اسلام: 735/2 و 736.

202) تاريخ الخلفاء: 243.

203) همان: 263.

204) اسرائيليّات و تأثير آن بر داستان‏ هاى انبياء در تفاسير قرآن: 81.