تذييل :

    در ادامه اين گفتار اُمورى را بيان مى ‏نماييم :

    نخست : ابوبكر احمد بن على خطيب در كتاب «مختار المختصر من تاريخ بغداد» مى ‏نويسد:

    يحيى بن معاذ ، ابو زكريّاى رازى در شهر بلخ به زيارت سيّدى علوى رفت و بر او سلام كرد .

    سيّد علوى به او گفت : استاد ! - خداوند مؤيّدتان بدارد - نظر شما در مورد ما اهل بيت ، چيست ؟

    يحيى گفت : چه بگويم درباره سرشتى كه با آب وحى عجين شده و با آب رسالت كاشته شده است . آيا از چنين شجره مباركى جز بوى مشك هدايت و عنبر پاكيزگى مى‏وزد ؟

    سيّد علوى به جهت اين سخن زيبا ، دهان او را با درّ و گوهر پر كرد .

    فرداى همان روز ، سيّد علوى به زيارت استاد يحيى بن معاذ رفت ، يحيى به سيّد علوى گفت : اگر تو ما را زيارت كنى اين از فضل توست ، و اگر ما تو را زيارت كنيم باز هم به جهت فضل توست ، پس فضل و برترى از آنِ توست چه زائر باشى يا زيارت شوى .(167)

    دوّم : در كتاب «مناقب القاضى» آمده است : خداوند متعال مى ‏فرمايد :

 «وَالَّذينَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإيمانٍ ألْحَقْنا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَما اَلَتْناهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ كُلُّ امْرِئٍ بِما كَسَبَ رَهينٌ »(168) ؛

 «كسانى ايمان آوردند و فرزندانشان به پيروى از آنان ايمان آوردند فرزندانشان را (دربهشت) به آنان ملحق مى ‏سازيم ، و چيزى از عملشان نمى‏ كاهيم ، هر كس در گرو اعمال خويش است».

    مفسّران در تفسير اين آيه شريفه گويند :

    اين آيه در شأن مؤمنانى است كه داراى درجاتى هستند كه به وسيله عملشان وارد بهشت مى‏ شوند. فرزندان آنان نمى‏ توانند به وسيله اعمالشان به درجه آنان برسند . خداوند متعال درجه آنان را نيز بالا مى‏ برد كه حقيقتاً خداوند منزلت و مكان آن مؤمن را برترى داده است ، و از او چيزى كم ننموده است ، چرا كه درجه او را با درجه ذريّه اش برابر كرده ، و بدين جهت بر فضيلت و شرف مؤمن افزوده است .

    برخى ديگر از مفسّران گويند : وقتى مؤمنان از چنين مقام و منزلتى برخوردار باشند پس چنين مقامى بر رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم سزاوارتر و لازم‏تر است . بنابراين ، مؤمنان ، كسانى خواهند بود كه از دستورات حضرتش پيروى نموده و در برابر برترين آنان در هر عصر و دوره اى پس از حضرتش تسليم شده كه اينان در درجه آن حضرت خواهند بود و مراد از ذريّه پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم ، همان فرزندان حضرت على و حضرت فاطمه عليهما السلام است مادامى كه متولّد مى‏ گردند .

در كتاب «منهج» آمده: از رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم روايت شده كه حضرتش فرمود:

 إنّ اللَّه يرفع درجة ذرّيّة المؤمن في درجته وإن كانوا دونه لتقرّبهم عنه .

 خداوند متعال درجه ذريّه مؤمن را همانند درجه مؤمن بالا مى‏ برد - گرچه درجه آنان پايين‏تر باشد - و اين به جهت تقرّب و نزديكى آنان به مؤمن است.

    سوّم : امام حسن عسكرى عليه السلام در تفسيرشان فرموده اند :

 خانواده شخصى گرفتار گرسنگى شدند ، او از خانه بيرون آمد تا چيزى پيدا كند تا خانواده اش سدّ رمق نموده و طعامى بخورند .

 وى درهمى بدست آورد و با آن ، نان و خورشتى خريد ، و به سوى خانه به راه افتاد . در اين اثناء به آقا و خانمى از خاندان حضرت محمّد و حضرت على عليهما السلام برخورد نمود ، ديد آنان گرسنه هستند .

 با خود گفت : اينان بر اين طعام ، از خانواده من سزاوارترند . پس نان و خورشت را بر آنان تقديم نمود .

 او با دست خالى به سوى خانواده اش به راه افتاد ، ولى نمى‏ دانست به خانواده اش چه بگويد ؟ و چگونه آنها را قانع كند ؟ به همين جهت آرام آرام راه مى‏ رفت و فكر مى‏ كرد كه چگونه به خانواده خودش عذر بياورد و چگونه بگويد كه با درهم چه كرد ؟ چرا كه چيزى نخريده بود ؟

 متحيّر بود ، ناگاه ديد پيكى به دنبال اوست و آدرس او را مى‏ خواهد ، او خودش را معرّفى نمود . پيك ، نامه اى از شهر مصر به همراه كيسه اى كه محتوى پانصد دينار بود ، به او داد و گفت : اين باقى‏مانده ثروتى است كه از مال پسرعمويت به تو آوردم ، او در مصر از دنيا رفته ، و صد هزار دينار در نزد تجّار مكّه و مدينه نقدى دارد و مستغلّات و املاك زيادى چندين برابر اين ، از خود به ارث گذاشته است .

 آن شخص پانصد دينار را گرفت و با دست پر به سوى خانه اش روان شد ، شب خوابيد در عالم خواب موفق به ديدار رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم و على عليه السلام شد .

 آن دو بزرگوار رو به او كرده و فرمودند : در برابر ايثار و از خودگذشتگى كه نسبت به خاندان ما نمودى چگونه پاداش داده و بى‏نيازت نموديم ؟

 آنگاه آن دو بزرگوار در عالم خواب ، به خواب تجّار مكّه و مدينه - كه هزار دينار در نزد آنان بود - رفتند و به هر كدام فرمودند : يا فردا صبح حقّ فلانى را از ارث پسرعمويش مى‏پردازى يا اينكه صبح فردا هلاك و نابود خواهى شد ، و نعمت تو را زايل و از خويشانت جدا خواهيم نمود .

 آنان هر كدام با آغاز صبح ، هر چه نزد آنها از حقّ آن مرد بوده برداشتند و به او دادند ، و بدين وسيله آن شخص صاحب هزار دينار شد .

 و همچنين در مورد املاك و مستغلّاتى كه در مصر داشت آن دو بزرگوار در عالم خواب به سراغ آنان رفته و تهديد نمودند كه فورى آن اموال را به او تحويل دهند .

 آنگاه حضرت محمّد صلى الله عليه وآله وسلم و على عليه السلام به خواب اين ايثارگر به خاندان رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم آمده و فرمودند : احسان و نيكى خداوند را چگونه ديدى ؟! ما دستور داديم اموال تو را در مصر تحويل دهند ، آيا مى‏ خواهى به حاكم آن شهر بگوييم تا املاك و مستغلّات تو را در مصر فروخته و پولش را بدهد تا عوض آن را در مدينه بخرى ؟

 گفت : آرى .

 حضرت محمّد و حضرت على عليهما السلام به خواب حاكم مصر آمده و دستور دادند كه املاك آن مرد را بفروشد ، و قيمتش را در شهر خودش بپردازد .

 او هم اطاعت نموده و آن اموال را فروخت و سيصد هزار دينار قيمت آنها را به آن مرد فرستاد و او ثروتمندترين شخص مدينه شد .

 پس از آن ، رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم به خواب او آمد و فرمود :

 يا عبداللَّه ! هذا جزاؤك في الدنيا على إيثار قرابتي على قرابتك ، ولاُعطينّك في الآخرة بكلّ حبّة من هذا المال في الجنّة ألف قصر أصغرها أكبر من الدنيا، مغرز كلّ إبرة منها خير من الدنيا وما فيها.

 اى بنده خدا ! اين پاداش ايثار خانواده خود بر خانواده من ، در دنيا است ، البتّه در آخرت براى هر دانه اى از اين مال هزار قصر در بهشت براى تو عطا خواهد شد كه كوچكترين آن قصرها بزرگتر از دنياست ، محلّ دوخت هر سوزن از آن ، از دنيا و آنچه در آن است ، بهتر مى‏ باشد .(169)

 

---

167) تاريخ بغداد : 211/14 .  

168) سوره طور ، آيه 21 .

169) تفسير امام عسكرى عليه السلام : 337 ح 212 .