(17)

نماز ديگر در شب نيمۀ شعبان

    ابو يحيى از امام صادق عليه السلام روايت كرده است كه از امام باقر عليه السلام درباره فضيلت شب نيمۀ شعبان سئوال شد ، حضرت فرمودند :

 شب نيمۀ شعبان بعد از شب قدر ، برترين و بافضيلت‏ ترين شب‏ ها است . در اين شب خدا فضل و رحمتش را شامل حال بندگانش مى‏ گرداند و ايشان را به بزرگوارى خود مى‏ بخشد . در اين شب سعى كنيد به خدا تقرّب جوييد .

 زيرا شبى است كه خداوند بر خود لازم كرده و قسم ياد نموده كه هيچ درخواست كننده‏ اى را رد نكند مگر اين كه درخواست معصيت و حرامى بكند . و شبى است كه خدا در عوض شب قدر كه براى پيغمبرمان صلى الله عليه وآله وسلم قرار داد ، آن را براى ما اهل بيت قرار داده است .

 پس در دعا و ستايش خدا تلاش كنيد ؛ زيرا هر كس در اين شب صد مرتبه خدا را تسبيح نموده يعنى «سُبْحانَ اللهِ» بگويد و صد مرتبه او را ستايش نموده يعنى «اَلْحَمْدُ للهِِ» بگويد و صد مرتبه او را به بزرگى ياد كرده يعنى «اَللهُ اَكْبَرُ» بگويد، خداوند گناهان گذشته‏ اش را مى‏ بخشد و از حاجات دنيا و آخرت آنچه را بخواهد ، و آنچه نيازمند آن باشد - هر چند آن را نخواهد - خداوند به خاطر بزرگوارى و رحمتش بر بندگان ، آن‏ها را برآورده مى‏ سازد .

     ابو يحيى مى‏ گويد : به سرورم امام صادق عليه السلام عرض كردم : بهترين دعا در اين شب چيست ؟

    حضرت فرمودند :

 هنگامى كه نماز عشا را بجا آوردى دو ركعت نماز بخوان . در ركعت اوّل بعد از سورۀ حمد ، يك مرتبه سورۀ «جحد» يعنى «قُلْ يا أَيُّهَا الْكافِرُونَ» ، و در ركعت دوّم بعد از سورۀ حمد ، يك مرتبه سورۀ «توحيد» را بخوان . وقتى سلام دادى سى و سه مرتبه : «سُبْحانَ اللهِ» ، و سى و سه مرتبه : «اَلْحَمْدُ للهِِ» ، و سى و چهار مرتبه : «اَللهُ أَكْبَرُ» بگو ، و سپس اين دعا را بخوان :

 يا مَنْ إِلَيْهِ مَلْجَأُ الْعِبادِ فِي الْمُهِمَّاتِ ، وَ إِلَيْهِ يَفْزَعُ الْخَلْقُ فِي الْمُلِمَّاتِ ، يا عالِمَ الْجَهْرِ وَالْخَفِيَّاتِ ، وَيا مَنْ لاتَخْفى عَلَيْهِ خَواطِرُ الْأَوْهامِ وَتَصَرُّفُ الْخَطَراتِ ، يا رَبَّ الْخَلائِقِ وَالْبَرِيَّاتِ ، يا مَنْ بِيَدِهِ مَلَكُوتُ الْأَرَضينَ وَالسَّماواتِ .

 أَنْتَ اللَّهُ لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ ، أَمُتُّ إِلَيْكَ بِلا إِلهَ إِلّا أَنْتَ ، فَبِلا إِلهَ إِلّا أَنْتَ ، اِجْعَلْني في هذِهِ اللَّيْلَةِ مِمَّنْ نَظَرْتَ إِلَيْهِ فَرَحِمْتَهُ ، وَسَمِعْتَ دُعائَهُ فَأَجَبْتَهُ، وَعَلِمْتَ اسْتِقالَتَهُ فَأَقَلْتَهُ ، وَتَجاوَزْتَ عَنْ سالِفِ خَطيئَتِهِ ، وَعَظيمِ جَريرَتِهِ ، فَقَدِ اسْتَجَرْتُ بِكَ مِنْ ذُنُوبي ، وَلَجَأْتُ إِلَيْكَ في سَتْرِ عُيُوبي .

 أَللَّهُمَّ فَجُدْ عَلَيَّ بِكَرَمِكَ وَفَضْلِكَ ، وَاحْطُطْ خَطايايَ بِحِلْمِكَ وَعَفْوِكَ، وَتَغَمَّدْني في هذِهِ اللَّيْلَةِ بِسابِغِ كَرامَتِكَ ، وَاجْعَلْني فيها مِنْ أَوْلِيائِكَ الَّذينَ اجْتَبَيْتَهُمْ لِطاعَتِكَ ، وَاخْتَرْتَهُمْ لِعِبادَتِكَ ، وَجَعَلْتَهُمْ خالِصَتَكَ وَصِفْوَتَكَ .

 أَللَّهُمَّ اجْعَلْني مِمَّنْ سَعَدَ جَدُّهُ ، وَتَوَفَّرَ مِنَ الْخَيْراتِ حَظُّهُ ، وَاجْعَلْني مِمَّنْ سَلِمَ فَنَعِمَ وَفازَ فَغَنِمَ، وَاكْفِني شَرَّ ما أَسْلَفْتُ ، وَاعْصِمْني مِنَ الْإِزْدِيادِ في مَعْصِيَتِكَ ، وَحَبِّبْ إِلَيَّ طاعَتَكَ وَما يُقَرِّبُني مِنْكَ وَيُزْلِفُني عِنْدَكَ .

 سَيِّدي إِلَيْكَ يَلْجَأُ الْهارِبُ ، وَمِنْكَ يَلْتَمِسُ الطَّالِبُ ، وَعَلى كَرَمِكَ يُعَوِّلُ الْمُسْتَقيلُ التَّائِبُ ، أَدَّبْتَ بِالتَّكَرُّمِ وَأَنْتَ أَكْرَمُ الْأَكْرَمينَ ، وَأَمَرْتَ بِالْعَفْوِ عِبادَكَ وَأَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحيمُ .

 أَللَّهُمَّ فَلاتَحْرِمْني ما رَجَوْتُ مِنْ كَرَمِكَ ، وَلاتُؤْيِسْني مِنْ سابِغِ نِعَمِكَ ، وَلاتُخَيِّبْني مِنْ جَزيلِ قِسَمِكَ في هذِهِ اللَّيْلَةِ لِأَهْلِ طاعَتِكَ ، وَاجْعَلْني في جُنَّةٍ مِنْ شِرارِ بَرِيَّتِكَ .

 رَبِّ ، إِنْ لَمْ أَكُنْ مِنْ أَهْلِ ذلِكَ فَأَنْتَ أَهْلُ الْكَرَمِ وَالْعَفْوِ وَالْمَغْفِرَةِ ، وَجُدْ عَلَيَّ بِما أَنْتَ أَهْلُهُ لا بِما أَسْتَحِقُّهُ فَقَدْ حَسُنَ ظَنّي بِكَ ، وَتَحَقَّقَ رَجائي لَكَ ، وَعَلِقَتْ نَفْسي بِكَرَمِكَ ، فَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمينَ وَأَكْرَمُ الْأَكْرَمينَ.

 أَللَّهُمَّ وَاخْصُصْني مِنْ كَرَمِكَ بِجَزيلِ قِسَمِكَ ، وَأَعُوذُ بِعَفْوِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ ، وَاغْفِرْ لِيَ الذَّنْبَ الَّذي يَحْبِسُ عَلَيَّ الْخُلُقَ ، وَيُضَيِّقُ عَلَيَّ الرِّزْقَ حَتَّى أَقُومَ بِصالِحِ رِضاكَ ، وَأَنْعَمَ بِجَزيلِ عَطائِكَ ، وَأَسْعَدَ بِسابِغِ نَعْمائِكَ .

 فَقَدْ لُذْتُ بِحَرَمِكَ ، وَتَعَرَّضْتُ لِكَرَمِكَ ، وَاسْتَعَذْتُ بِعَفْوِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ ، وَبِحِلْمِكَ مِنْ غَضَبِكَ ، فَجُدْ بِما سَأَلْتُكَ ، وَأَنِلْ مَا الْتَمَسْتُ مِنْكَ ، أَسْأَلُكَ لا بِشَيْ‏ءٍ هُوَ أَعْظَمُ مِنْكَ .

 اى كسى كه پناهگاه بندگان در سختى‏ ها و مشكلات به سوى او است ، و مخلوقات در بلا و مصيبت به او پناه مى‏ برند ؛ اى داناى هر چه آشكار و پنهان است ، اى كسى كه خطور فكر و انديشه‏ ها و رفت و آمد خيالات و خاطرات بر او پنهان نيست؛ اى پرودگار خلايق و آفريدگان ؛ اى كسى كه ملكوت زمين‏ها و آسمان‏ها به دست قدرت اوست .

 تو آن خدايى هستى كه جز تو خدايى نيست؛ من به وسيلۀ «لا إله إلّا اللَّه» تو را قصد مى ‏كنم و به تو روى مى‏ آورم ، پس به خاطر اين كه اعتقاد دارم جز تو خدايى نيست ، در اين شب مرا از كسانى قرار بده كه نظر لطف به او كرده پس به حالش ترحّم فرموده‏ اى و دعايش را شنيده پس آن را اجابت كرده‏ اى ، و درخواست گذشت او را دانسته پس از او درگذشتى ، و از خطاهاى گذشته و گناهان بزرگ او گذشت كردى . پس من از گناهانم به تو پناه آورده ‏ام و براى پوشاندن زشتى‏ هايم به تو پناهنده گشتم .

 اى خدا ؛ تو به فضل و كرمت بر من بخشش و احسان فرما و با بردبارى و عفوت گناهانم را بريز و مرا در اين شب با كرامت و بزرگوارى فراوانت غرق احسانت نما . و مرا در اين شب از دوستانت قرار بده كه آن‏ها را براى فرمان‏بردارى از خودت برگزيدى ، و براى عبادتت انتخاب فرمودى و از خاصّان و خالصان خود قرار دادى .

 خداوندا ؛ مرا از آنان قرار بده كه از كوشش خود به سعادت رسيدند و از خيرات و خوبى‏ ها بهرۀ كامل بردند ؛ و از آنان كه در زندگى سالم ماندند پس متنعّم گرديدند و پيروز گشتند پس غنيمت يافتند ؛ و مرا از شرّ كارهاى گذشته ‏ام كفايت فرما و از اين كه در آينده بر نافرمانى تو بيفزايم حفظ فرما ، و فرمان‏بردارى از خودت را و آن چه را باعث نزديك شدن به حضرت توست و به من نزد تو منزلت مى‏ دهد محبوب من گردان .

 اى آقاى من ؛ گريختگان به سوى تو پناهنده مى‏ شوند و جويندگان به درگاه تو التماس مى ‏كنند ، و آنان كه طلب گذشت مى‏ كنند و توبه ‏كار شدند اعتمادشان بر كرم توست ؛ تو بندگانت را با رفتار بزرگوانه‏ ات در حالى كه بزرگوارترين كريمان هستى ، ادب كردى ؛ و به بندگانت دستور بخشش دادى در حالى كه خودت بخشنده و مهربانى .

 اى خدا؛ مرا از اميدى كه به بزرگوارى‏ ات دارم محروم مكن ، و از نعمت فراگير و فراوانت نااميد مگردان ، و از قسمت‏ هاى بزرگت براى فرمان‏بردارانت در اين شب مرا هم ناكام مساز ، و مرا از آفريدگان شرور و بد رفتارت در حفظ خود بدار .

 بارپروردگارا ؛ اگر من قابل آنچه درخواست كردم نيستم ، ليكن تو اهل بزرگوارى و بخشش و آمرزشى ؛ بر من به آنچه سزاوار مقام توست كرامت فرما نه آنچه شايسته من است؛ چون به تو خوش ‏گمان بوده و اميدم به سوى توست ، و جانم به كرامتت بسته است؛ چون عقيده دارم كه تو مهربان‏ترين مهربانان و بزرگوارترين بزرگواران هستى.

 بار الها ؛ مرا از راه بزرگوارى‏ ات به قسمت‏ هاى بزرگ خويش مخصوص گردان ، من از كيفرت به بخشش تو پناه مى ‏برم . آن دسته از گناهان مرا ببخش كه خوى و سرشت را بر من محبوس و روزى را بر من تنگ مى‏ سازد ، تا به خشنودى نيكوى تو پردازم و با بخشش بزرگت بهره‏مند شوم و به نعمت‏ هاى فراوانت نيك‏بخت گردم .

 زيرا ، من به حريم قدس تو پناه آورده و خود را در معرض بزرگوارى ‏ات درآورده‏ ام؛ و از كيفر و مجازاتت به بخششت و از خشمت به بردبارى ‏ات پناه جُسته‏ ام ؛ پس مرا آن چه خواستم عطا فرما و به آن چه از تو التماس نموده ‏ام برسان ، من از تو چيزى را مى‏ خواهم كه از تو بزرگ‏تر نيست .

 سپس به سجده مى ‏روى و بيست مرتبه : «يا رَبُّ» ، هفت مرتبه : «يا أَللهُ» ، هفت مرتبه: «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلّا بِاللهِ» ، و ده مرتبه : «ما شاءَ اللهُ» ، و ده مرتبه : «لا قُوَّةَ إِلّا بِاللهِ» گفته و بر پيامبر و آل پيامبر عليهم السلام صلوات مى‏ فرستى و از خدا حاجتت را مى‏ طلبى .

 به خدا سوگند ؛ اگر به تعداد قطرات باران از خدا حاجت بطلبى ، از بزرگوارى و فضلش تو را به حاجاتت مى ‏رساند. (1)

* * *

    مؤلّف مى‏ گويد : چهار ركعت نماز وارد شده كه در ظهر روز عاشورا خوانده مى‏ شود و بعد از نماز ، دعايى قرائت مى‏ شود كه به مناسبت دعاهاى هر ماه آن را در بخش «ادعيۀ ماه‏ ها » (ص 273) بيان مى‏ كنيم . و نيز در بخش يازدهم ، نمازى را براى وسعت رزق ، از جناب محمّد بن عثمان قدس سره نقل مى‏ كنيم .

---

1) مصباح المتهجّد : 831 .