صحيفه سجّاديه اصل به انشاء امام سجاد علیه السلام

و به خطّ جناب زید بن علی علیهماالسلام

در کتابخانه واتيکان!

 در کتاب کيميای هستی؛ زندگينامه خود نوشت:

… سيّد مرتضی نجومی (تهران، نشر سها، 1379 ش): صص 154-153 در خصوص اين نسخه از زبان آيت الله نجومی، چنين آمده که در خور تأمّل است:

 … چند سالی بعد از ايام تجرّد و مدرسه به مرحوم علامه امينی عرض کردم: چیز عجیبی را در مجله ای خواندم و آن اينکه در کتابخانه پاپ در واتیکان کتابی خطی است که در تمام دنیا برای آن نظیری نتوان یافت  .... چون هر کتاب مخطوطی نظیر مشابهی دارد جر اين کتاب و آن نسخه اصل صحیفه سجّاديّه است که به انشاء امام همام سيّدالساجدين و زین العابدين حضرت علی بن الحسین علیهما السلام و به خطّ زید شهید، پسر آن حضرت است و شاید همان نسخه ای بود است که در مقدّمه صحیفه حضرت امام صادق علیه الصلاة و السلام بسیار مضطرب و نگران بوده است که مبادا آن نسخه در جنگ يحيی بن زيد با لشکر خلیفه عباسی در گرگان[1] از بین رفته باشد[2].

مرحوم علامه امينی فرمودند در کجا دیده اید؟ گفتم قطع دارم که جايي ديده ام و شاید در فلان مجلّه  ماهانه دیده باشم. دوره تمام آن مجلّه را گشتيم و پيدا نکرديم؛ احتمال دادم شايد مجلّه ديگری بوده است؛ آن مجلّه را هم تمام گرديديم[3] با هم اين مطالب را نیافتيم و تا هم اکنون هم نیافته ام و لیکن بعدها فرزند مرحوم علامه امینی، به بنده فرمود: فلانی محتاج به گشتن نیست و پسر عموی ما که عازم ایتالیا بود من به ایشان پيشنهاد کردم که برو در کتابخانه پاپ در واتيکان سؤالی از این گمشده گرانقدر بکن شاید او را ببینی.

ايشان گفتند رفتیم و از آنان چنين سؤالی کردم، گفتند اين کتاب در کتابخانه است، امّا شما نمی توانيد او [آن] را ببینید، ولی شما را به اطاق مخصوص اين کتاب و جایگاه این والاترین نسخه مخطوط جهان می بريم. مرا به اطاقی کوچک مثل 3 در 4 متر بردند که فرش گرانبهایی در آن انداخته بودند، وسط فرش ميز آبنوس گران قيمتی گذاشته شده بود؛ در بالای ميز جعبه ای آبنوس و ميان آن جعبه، جعبه ای از طلا بود که کتاب در آن محفظه طلا نهاده شده بود و روی جعبه آبنوس هم سرپوش شیشه ای نهاده بودند. مقصود يک اطاق کوچک را به اين اشياء گرانبها، ويژه اين کتاب مقدّس قرار داده بودند.[4]

پايان عبارات آيت الله نجومی در باره اين نسخه شريف.

به نظر می رسد با توجّه به تغييرات در حاکميت، زمان، مکان و شرایط، مقولۀ عدم دسترسی به اطلاعات چنين آثاری نفيس، منقضی شده است و قطعاً امروز می توان از راه های مختلفی مانند طرق ديپلماتيک سیاسی، رایزنی های فرهنگی، سازمان ارتباطات و ... به حقيقت و اصل اين قضيه پی برد و در صورت امکان تصويری از آن تهيه نمود و آن را به تفصیل معرّفی نمود.

به هر تقدير ترديدی نيست که مسؤوليت و پيگيری چنين اموری مهمّ و ارزشی، بر عهده پژوهشگران متعهّد و دلسوزی است که به موقعيت های پيش گفته و شبیه آن دسترسی دارند.

حسین متقی

این نوشته پیش از این در 8 شهريور 1385 در وبگاه حلقه کاتبان منتشر شده است.

---

[1] . بايد (جوزجان) بوده باشد که گويا در ترجمه تصحيفی پديدار شده است.

[2] . ترجمه ی دقيق عبارت قاعدتاً به صورت  «نگران بوده که نکند نسخه از بین برود» بوده باشد و عبارت نگارنده، نسبت به مقدّمه ی موجود در صحيفه ها چندان رسا و دقيق به نظر نمی رسد، والله العالم.

[3] . گشتيم.

[4] . کیمیای هستی (زندگی نامه و خودنوشت سید مرتضی نجومی) : صفحه 140.

 

قطره ای از دریا