پيشگويى حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام دربارۀ قيام صاحب الزنج

(اوّل ماه ربيع الأوّل سنه 258)

***********************

در اين روز (اوّل ماه ربيع الأوّل) سنه 258، معتمد عبّاسى برادر خود «موفّق» را با «مفلح» به بصره فرستاد به جهت محاربه با صاحب زنج، و در آن واقعه «مفلح» كشته‏ گشت و «موفّق» نيز از محاربه دست كشيد و گذشت تا ماه صفر، سنه 267 كه باز «موفّق» به جنگ صاحب زنج بيرون شد و در بصره با او جنگ كرد تا او را بكشت ومدّت ايّام تسلّط و قهر صاحب زنج چهارده سال و چهار ماه بوده و در اين مدّت قليل‏ بسيارى از مردم را بكشت و بر زن و طفل رحم نمى‏ كرد و ايشان را به قتل مى‏ رسانيد وخانه‏ هاى بسيار، خراب كرد و آتش زد و مردم در حقّ مقتولين او بر دو نوعند: مكثر ومقلل.

مكثر گفته ‏اند كه جز عالم الغيوب نداند عدد آن كسانى را كه صاحب زنج از بلاد وامصار و قرى بكشت، چه از كثرت به مرتبه ‏اى است كه ممكن نيست در شمار آيد.

مقلل گفته‏ اند كه فانى كرد از مردم پانصد هزار نفس و كلام هر دو فرقه مبتنى بر ظنّ ‏و حدس است.

نقل شده كه در يك واقعه در بصره سيصد هزار نفس از مردم بكشت و فتنه او بر مردم بصره سخت عظيم بود و مردم بصره در ايّام او به غير از قليلى كه سالم ماندند بعضى مقتول و بعضى غريق گشتند و بسيارى از ايشان مخفى و پنهان شده بودند.

مردم بصره روزها پنهان بودند و شب‏ها بيرون مى ‏آمدند و سگ‏ها و گربه‏ ها را مى ‏گرفتند و از گرسنگى مى‏ خوردند، تا آن‏ كه سگ و گربه و موش را تمام كردند. پس‏ هر گاه كه يك نفر از ايشان مى‏ مرد، گوشت او را بر خود قسمت مى ‏كردند و مى ‏خوردند و چنان كار بر مردم تنگ شد كه گفته‏ اند: زنى را ديدند كه سرى بر دست‏ گرفته و مى ‏گريد. سبب پرسيدند.

گفت: مردم دور خواهرم جمع شدند تا بميرد و گوشت او را بخورند، هنوز خواهرم جان نداده بود كه او را پاره پاره كردند و گوشت او را قسمت كردند و ازگوشت او قسمت به من ندادند جز سرش را و در اين قسمت بر من ظلم نمودند.

فقير گويد: اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در اخبار غيبيّه خود مكرّر اشاره فرموده به خروج ‏صابح زنج و قتل مردم بصره و گرسنگى و گرفتارى‏ هاى ايشان و در «نهج البلاغه» است كه فرمود:

فتن كقطع الليل المظلم لاتقوم لها قائمة.

إلى أن قال ‏عليه السلام: فويل لك يا بصرة من جيش من نقم اللَّه لا رهج له، ولاحسّ، وسيبتلي أهلك بالموت الأحمر والجوع الأغبر.(1)

______________________

1) وقايع الأيّام:  202.

 

منبع: معاويه ج ... ص ...