زيارت معصومين علیهم السلام

و ساير اولياء خدا از نظر قرآن

همانگونه كه ديديد آيه شريفه : (وَلاَ تُصَلِّ عَلَی أَحَدٍ مِنْهُم مَاتَ أَبَداً وَلاَتَقُمْ ... ) (1) صريحاً دلالت مى‏ كند كه خداوند از نماز خواندن بر كفّار و ايستادن كنار قبور آنان نهى كرده است. مفهوم آن اين است كه نماز خواندن و يا رفتن كنار  قبر مؤمنين ‏بالاخص معصومين علیهم السلام مورد نهى خداوند نيست، بلكه جايز و پسنديده است و به دلالت ادله ديگر زيارت اولياء خدا از شعائر دين است.

بعضى از علماء كلمه «لا تصلّ» در آيه شريفه را به معناى نماز نخوان ترجمه نكرده ‏اند و گفته اند مقصود از «ولا تصلّ» يعنى كنار  قبر كفّار صلوات و درود نفرست؛ بنابراين مفهوم آيه شريفه اين ‏است كه مقصود از صلاة در كنار قبور مؤمنين، مطلق طلب رحمت است نه‏ خصوص نماز ميّت، براى روشن شدن مطلب به اين گفتار توجّه ‏كنيد:

«رفتن به قبرستان و ايستادن بر سر قبر مؤمينن و صلوات ‏فرستادن بر آنان، يعنى طلب رحمت از خدا براى آنان، با دلالت‏ قرآن، جزء سيره پيغمبر صلّی الله علیه وآله بوده است، زيرا در آيه شريفه: (وَلاَتُصَلِّ عَلَى أَحَدٍ مِنْهُمْ مَاتَ أَبَداً وَلاَ تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ)(2) آن حضرت صلّی الله علیه وآله را از اين كار در خصوص منافقين نهى مى ‏فرمايد كه معلوم مى‏ شود سيره پيامبر صلّی الله علیه وآله در خصوص مؤمنين ايستادن بر سر قبر آنان و دعاء و صلوات فرستادن بر آنان بوده است. اگر كسى بگويد كه‏ منظور از ايستادن بر سر قبر، همان ايستادن در مقام دفن است نه‏ ايستادن بعد از دفن براى زيارت؛ در جواب مى‏ گوييم:

اوّلاً: لفظ «وَلاَ تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ» مطلق است، و تقييد و تخصيص‏ دليل مى ‏خواهد.

ثانياً: جمله «وَلاَ تَقُمْ عَلَى قَبْرِهِ» به جهت (واو) عاطفه لفظ «ابداً» براى آن مقدر شده و معنايش چنين مى‏ شود: (ابداً بر سر قبر او نايست)، يعنى در هيچ زمانى نايست. پس ايستادن به جهت ‏زيارت بعد از دفن (چنانچه مرسوم است در هفته يك مرتبه يا در اربعين ميّت يا سر سال يا ساير اوقات) را نيز شامل مى شود. چنانچه اگر كسى به غلام خود بگويد: «لا تطعم زيداً ابداً ولاتسقه» معناى آن به حكم (و او) عاطفه چنين مى‏ شود: «ولاتسقه ابداً» يعنى: (هرگز زيد را طعام مده و هرگز او را سيراب مكن در هيچ ‏زمانى). شايد براى همين دو جهت كه ما گفتيم، در تفسير جلالين ‏در توضيح آيه شريفه گفته است: «خواه براى دفن خواه براى ‏زيارت (نايست)(3) و نيز، همان طور كه منظور از قيام، مطلب ‏ايستادن است منظور از صلوات، طلب رحمت است نه خصوص‏ نماز ميّت، زيرا اگر تنها نماز میّت مراد باشد، لفظ «ابداً» لغو مى‏ شود به دليل اينكه بديهى است نماز ميّت يك مرتبه است و در تمام عمر تكرار نمى‏ شود تا به لفظ «ابداً» احتياج باشد....(4)

آيات ديگرى از قرآن كريم دلالت بر تشويق مردم براى زيارت‏ معصومين علیهم السلام و ساير اولياء الهى مى ‏كند مانند آيه شريفه (وَمَن ‏يُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقْوَى الْقُلُوب)(5) «و هر كس شعائر خداوند را بزرگ شمارد پس آن از پرهيزكارى قلب ‏ها است». و آيه شريفه (فِي بُيُوتٍ‏ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَيُذْكَرَ فِيهَا اسْمُهُ)(6) «در خانه ‏هايى كه خداوند اذن داد كه ‏برافراشته شود و نام او در آن ها ياد شود».

بديهى است بزرگداشت حرم معصومين علیهم السلام و ساير اولياء الهى، تعظيم به بزرگترين شعائر الهى، حرم آنان نشانه ‏هاى خداوند و بيوتى است كه خداوند اذن داده در آنجاها نام او برده شود.

***

علاوه بر  آياتى كه دلالت بر زيارت ائمّه اطهار علیهم السلام و ساير اولياء الهى مى ‏كند، صدها روايت وجود دارد كه دلالت بر نيكو بودن‏ زيارت آنان می نماید و آثار حياتبخش دنيوى و اخروى زيارت آن بزرگواران ‏را بيان مى‏ كند.

_________________________

(1) سوره توبه، آیه 84 .

(2) و هيچ گاه به نماز ميّت آن منافقان حاضر مشو و بر (جنازه و) قبر آن‏ ها (به دعا) نايست؛ توبه: 84 .

(3) الجلالين: 266، ضمن تفسير آيه 84 توبه.

(4) حديث غدير و مسئله ولايت: 225 تا 228.

(5) سوره حج، آيه 32.

(6) سوره نور، آيه 36.