(3)

علّت تبعيّت از اميرالمؤمنين‏ عليه السلام

   در حقيقت اين اوّلين بارى بود كه توده مردم به صورتى خودانگيخته و به‏ داعيه بيعت با شايسته ‏ترين شخص، با فردى بيعت مى‏كردند. عمر و عثمان با وصيّت‏ خليفه‏ هاى قبلى به قدرت رسيدند و در مورد ابوبكر هم مسأله هم‏چون مورد علىّ بن ‏ابى طالب‏ عليه السلام نبود. عدّه‏ اى معدود در ابتدا با او بيعت كردند و حوادثى كه با سرعت به‏ وقوع پيوست - كه ناشى از رقابت‏هاى پنهان و آشكار بين مهاجرين و انصار و بين ‏اوس و خزرج و نيز تهديدهاى خارجى بود - موجب شد تا موقعيّت او تثبيت شود.

   شايد به همين علّت بود كه بعدها عمر در مناسبت‏هاى مختلف مى‏ گفت: «بيعت با ابوبكر اقدامى ناگهانى و بدون تأمّل بود كه خداوند مسلمانان را از شرّ آن‏ حفظ كرد. پس بكشيد كسى را كه بخواهد بدان بازگردد».(1312)

   آن حضرت در بدترين شرايط ممكن قدرت را به دست گرفت و مجبور به ‏تحمّل مشكلاتى شد كه خود در خلق آن كوچك‏ ترين سهمى نداشت. اصولاً هجوم ‏مردم براى بيعت با آن حضرت، عمدتاً براى آن بود تا اين مشكلات حل شود. از نظر آنان تنها كسى كه قدرت و قابليّت حلّ معضلات را داشت آن حضرت بود. اغلب ‏قريب به اتّفاق بيعت ‏كنندگان چنين خواسته ‏اى داشتند.(1313)

   تعداد كسانى كه به داعيه صلاحيّت ذاتى آن حضرت براى احراز منصب‏ خلافت و تبعيّت از وصيّت پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم بيعت كردند اندك بود. اگرچه بعدها آن‏ حضرت با كمك همين گروه اندك توانست بر مشكلات فائق آيد.(1314)

---

1312) اين جمله معروفى است كه از عمر در مناسبت‏هاى مختلف نقل شده است، ر.ك: تجريد الإعتقاد: 245 و شرح ابن ‏ابى الحديد: 26/2.

1313) كسانى كه با على‏ عليه السلام بيعت كردند بدان علّت بود كه او را شايسته ‏ترين مسلمانان براى احراز مقام خلافت‏ مى‏ دانستند. چنان ‏كه مسلمانان سابق هم به شايستگى بيشتر ابوبكر معتقد بودند و لذا انتخابش كردند و بعد از او عمر وسپس عثمان را 220، اسلام بلا مذاهب: 110.

1314) زمينه‏ هاى تفكّر سياسى در قلمرو تشيّع و تسنّن: 98.

 

 

منبع: معاویه ج ... ص ...