(6)

كسانى كه با حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام بيعت كرده‏ اند

   از جمله مهاجرانى كه با اميرالمؤمنين‏ عليه السلام بيعت كرده‏اند عمّار بن ياسر است كه ازاصحاب خاصّ و دوستان نزديك پيامبر صلى الله عليه وآله و سلم است و پيش از بعثت پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم مورد اعتماد بوده و پس از بعثت از يارى‏ دهنده‏ ترين افراد است و از افرادى است كه در راه ‏اطاعت فرمان پيامبر صلى الله عليه وآله و سلم بسيار كوشش كرده است، او و پدر و مادرش در آغاز اسلام‏ در راه خدا سخت شكنجه شده ‏اند و هيچ‏ يك از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم در اين موردبه درجه او نمى ‏رسد و به هيچ ‏يك آن همه سختى كه به او رسيده نرسيده است و اوبراى اسلام شكيبايى كرده و در راه خدا سرزنش سرزنش ‏كننده را اهميّت نداده است ‏و با شدّت گرفتارى همواره در ايمان خود استوار بوده است و پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم او را چنان ‏ستوده است كه هيچ ‏يك از صحابه در آن مورد از او پيشى نگرفته است و پيامبر براى ‏او گواهى به بهشت داده است و به طور قطع قاتل او را بيم داده و فرموده است:

بر قاتل عمّار مژده باد بر آتش.(2315)

   و اخبار ديگرى كه مورد اتّفاق اهل حديث و تاريخ است در ستايش او از پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم نقل شده است، از جمله اين حديث كه فرموده‏ اند:

همانا بهشت مشتاق عمّار است و بهشت به عمّار مشتاق‏تر از عمّار به بهشت ‏است.

   و اين گفتار رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم كه فرموده ‏اند:

قاتل عمّار و كسى كه جامه‏ هاى او را بيرون كشد به آتش مژده دهيد.

   و اين گفتار آن حضرت كه فرموده‏ اند:

عمّار همچون پوست ميان چشم و بينى من است.

   و اين گفتار پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم كه:

مرا در مورد عمّار آزار مدهيد.

   و اين گفتار آن حضرت كه:

عمّار سراپا انباشته از ايمان و عمل و علم است.

   و نظاير اين ستايش‏ها و بزرگداشت ‏ها كه مخصوص او بوده است.

   بعضى ديگر از بيعت ‏كنندگان با اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام عبارتند از: حصين بن ‏حرث بن عبدالمطلب و طفيل بن حرث كه هر دو از مهاجران شركت ‏كننده در جنگ ‏بدرند.

   مسطح بن اثاثه، حجار بن سعد غفارى، عبدالرحمن بن جميل جمحى، عبداللَّه ومحمّد پسران بديل خزاعى، حرث بن عوف، ابوعابد ليثى، براء بن عازب، زيد بن‏ صوحان، يزيد بن نويره كه پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم براى او مژده به بهشت داده ‏اند(2316). هاشم بن‏ عتبة بن مرقال، بريده اسلمى، عمرو بن حمق خزاعى كه هجرتش در راه خدا و رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم مشهور و منزلت او در پيشگاه پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم معروف است(2317) و ستايش ‏پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم درباره او نقل شده است.

   حرث بن سراق، ابواسيد بن ربيعه، مسعود بن ابى عمرو، عبداللَّه بن عقيل، عمربن محصن، عدى بن حاتم، و عقبة بن عامر و ديگر كسانى كه در شمار و طبقه ايشانند و عصر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم را درك كرده ‏اند؛ مانند حجر بن عدى كندى و شداد بن اوس ونظاير ايشان كه همگى از لحاظ تقوا و دين داراى مرتبه و مقام بلندى هستند كه اگر بخواهيم همه را بيان كنيم و درباره‏شان سخن بگوييم مطلب به درازا مى ‏كشد.

      بيعت انصار

   از جمله انصارى كه با اميرالمؤمنين‏ عليه السلام بيعت كرده‏ اند: ابو ايّوب و خالد بن زيد كه ‏از دوستان پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم بوده‏ اند، خزيمة بن ثابت ذوالشهادتين، ابوالهيثم بن التيهان، ابوسعيد خدرى، عبادة بن صامت، سهل و عثمان پسران حنيف، ابوعبّاس زرقى ‏سواركار شجاع رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم در جنگ احد.

   زيد بن ارقم، سعد و قيس پسران سعد بن عبادة، جابر بن عبداللَّه بن حزام، مسعود بن اسلم، عامر بن اجبل، سهل بن سعيد، نعمان بن حجلان، سعد بن زياد، رفاعة بن ‏سعد، مخلد و خالد پسران ابى خلف، ضرار بن صامت، مسعود بن قيس، عمر بن ‏بلال، عمّار بن اوس، مرّه ساعدى، رفاعة بن مالك زرقى، جبلة بن عمرو ساعدى، عمر بن حزم، سهل بن سعد ساعدى، و گروهى ديگر از انصار كه در هر دو بيعت -عقبه و رضوان - شركت كرده ‏اند و به هر دو قبله - بيت المقدّس و كعبه - نماز گزارده ‏اند و مخصوص به مدايح قرآنى و ستايش پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم بوده‏ اند و در اين مورد حتّى دو تن ‏از اهل علم، مخالف نيستند و كسان ديگرى از انصار كه اگر نام همگى را ثبت كنيم اين‏ كتاب مفصّل مى‏ شود و جاى آن نيست كه شمار همه ايشان را بياوريم.

      بيعت بنى ‏هاشم

   از خاندان هاشم، خاندانى كه مخصوص به نبوّت، و معدن رسالت و محلّ فرود آمدن وحى و آمد و شد فرشتگان بوده ‏اند، امام حسن و امام حسين‏ عليهما السلام كه دو سبط رحمت و سرور جوانان اهل بهشتند، محمّد بن حنفيّه، عبداللَّه، محمّد و عون پسران‏ جعفر طيّار، عبداللَّه و فضل و قثم و عبيداللَّه پسران عبّاس عموى پيامبر، عبداللَّه بن ابى ‏لهب، عبداللَّه بن زبير بن عبدالمطلب، عبداللَّه بن ابى سفيان بن حرث بن عبدالمطلب ‏و عموم افراد خاندان هاشم و خاندان عبدالمطلب با اميرالمؤمنين‏ عليه السلام بيعت كرده ‏اند.

      بيعت شيعيان ديگر

   از جمله ديگر كسانى كه بيعت ايشان قابل ذكر است و آنان اهل فضيلت در دين وايمان و علم و فقه و قرآن بوده‏اند و فقط به عبادت خداوند و جهاد و تمسّك به حقايق ‏ايمان مشغول بوده‏ اند، محمّد بن ابى بكر است كه ربيب و پرورش ‏يافته اميرالمؤمنين‏ على‏ عليه السلام مى ‏باشد و سخت مورد محبّت آن حضرت بوده است.

   محمّد بن ابى حذيفه كه از دوستان ويژه اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام بوده و در راه‏ فرمانبردارى از او به شهادت رسيده است.

   مالك بن حارث اشتر نخعى كه شمشير اميرالمؤمنين على‏ عليه السلام و مخلص در ولايت ‏و دوستى آن حضرت است.

   ثابت بن قيس نخعى، كميل بن زياد نخعى، صعصعة بن صوحان عبدى، عمر بن ‏زراره نخعى، عبداللَّه بن ارقم، زيد بن الملفق، سليمان بن صرد خزاعى، قبيصه، جابر، عبداللَّه، محمّد بن بديل خزاعى، عبدالرحمن بن عديس سلولى، اويس قرنى،هند جملى، جندب ازدى، اشعث بن سوار، حكيم بن جبله، رشيد هجرى، و معقل ‏بن قيس بن حنظله، سويد بن حارث، سعد بن مبشر، عبداللَّه بن وال، مالك بن‏ ضمره، حارث همدانى و حبّة بن جويره عونى و ديگر، كسانى هستند كه به هنگام‏ كشته‏ شدن عثمان در مدينه بودند و همگى با كمال رضايت به پيشوايى حضرت ‏اميرالمؤمنين عليه السلام تسليم شدند و با آن حضرت بيعت كردند كه با هر كس جنگ كند ايشان هم جنگ كنند و با هر كس صلح كند ايشان هم صلح كنند، و اينكه در يارى ‏دادن‏ او هرگز پشت به جنگ نكنند. و آنان در همه جنگ‏هاى اميرالمؤمنين‏ عليه السلام همراهش‏ بودند و حتّى يك تن از ايشان از شركت در جنگ خوددارى نكرد.

   برخى از آنان در راه يارى دادن اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام شهيد شدند و برخى ‏همچنان بر راه خود پايدار ماندند تا هنگامى كه آن حضرت رحلت كرد و آنان كه پس‏از آن حضرت باقى ماندند همچنان بر ولايت او بودند و اعتقاد داشتند كه ‏اميرالمؤمنين على ‏عليه السلام براى امامت از همگان برتر بوده است.(2318)

---

2315) براى اطّلاع بيشتر از مقام شامخ عمّارياسر و عنايات مخصوص پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم به او، در منابع اهل سنّت رجوع كنيد به بحث مفصّل محمّد بن سعد، طبقات: ج 3 بخش اوّل ص 176 - 189 و همان مأخذ ترجمه دكتر محمود مهدوى ‏دامغانى، و همچنين رجوع كنيد به ابن عبدالبر، استيعاب: 476 - 481/2 (در حاشيه اصابة) كه شأن نزول چند آيه قرآن‏ را هم درباره او آورده است.

2316) ابن حجر در الإصابة: 664/3 مى ‏نويسد كه پيامبر دو بار براى يزيد بن نويره مژده به بهشت داده ‏اند.

2317) براى اطّلاع بيشتر در مورد عمرو بن حمق در منابع اهل سنّت، رجوع كنيد به ابن اثير، اسد الغابة في معرفة الصحابة: 100/4.

2318) نبرد جمل (شيخ مفيد رحمه الله): 56.

 

منبع: معاویه ج ... ص ...