(9)

اندرز امّ سلمه به عثمان

   در خبر است كه چون مردم بر عثمان بن عفّان بشوريدند، امّ سلمه  رضى اللَّه عنها او را اندرزى فرستاد. امّ سلمه  گفت: اى فرزند؛ چيست كه مى ‏بينم رعيّت تو را از تو رمان ‏و از پهلوى تو گريزان و بدگويان عطف عنان(1857) مكن از راهى  كه رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم ‏رفت و آن طريق را پسنديده مى‏ داشت و آتشى را برميفروز كه او فرو نشانيد، چنان ‏كار كن كه رفيقان تو ابوبكر و عمر كردند و امور ملازمت و مواظبت داشتند و از ستم ‏پرهيز مى‏ جستند، حقّ مادرى اين بود كه بر تو عرضه دارم و حكم فرمود كه اكنون بر تست كه اطاعت كنى و طريق بى ‏فرمانى نسپارى.

   در جواب اين مكتوب، عثمان به امّ سلمه  نوشت كه: آنچه گفتى شنيدم و محفوظ داشتم و بدانچه وصيّت فرمودى پذيرا شدم لكن مرا نيز بر تو حقّى است كه از در انصاف در امر من نگران باشى، همانا اين جماعت كه بر من بيرون شده ‏اند از اراذل ‏ناس و سفلگان مردمان ‏اند، با ايشان از در خشوع بيرون شدم و اضطراراً از چپ و راست دل ايشان را بازجستم و بنمودم حق را با ايشان كه طريق رحمان است و مكشوف داشتم راه باطل را كه شيوه شيطان است و ايشان را دست بازداشتم تا بيرون ‏قيود و حدود هرچه خواهند كنند، و به آرزوى خويش طريق لهو و لعب سپارند.

   با اين‏همه گروه‏گروه بر من درآمدند آنان كه خاموش نشستند سكوت ايشان از حمله ديگران بر من صعب‏تر آمد، و آنان كه در امر من ساعى بودند حاضرين خود را به اعانت من بازداشتند و غايبين را به زيان من گماشتند و من در ميان ايشان هدف ‏زبان ‏هاى نكوهنده و دل‏هاى ناستوده و شمشيرهاى زدوده‏ ام عذرخواه من خداوند باد از جماعتى كه داناى ايشان نادان را نهى نمى‏ كند و عاقل ايشان سفيه را ردع و منع‏ نمى ‏فرمايد، خداوند مرا و ايشان را كافى است در روزى كه ايشان را اجازت سخن‏ كردن نيست تا سخنى بگويند و عذرى برتراشند.(1858)

---

1857) در مجمع «لاتعف» ضبط شده و معنى چنين است: ويران مكن راه و رسمى را كه پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم زنده داشت.

1858) ناسخ التواريخ خلفاء: 377/4.

 

منبع: معاویه ج ... ص ...