(4)

شركت زنان پرستار در ميدان جنگ

   ربيع دختر معوّذ بن عفراء بر اساس آنچه بخارى و نسائى از او نقل كرده ‏اند، با زنان ‏در غزوات شركت مى‏ كرد و به رزمندگان آب مى ‏دادند و خدمت مى‏ كردند و كشتگان ‏و مجروحان را به مدينه منتقل مى‏ ساختند.

   در «الاصابه» از زن ديگرى به نام «رفيده انصارى» يا «اسلمى» نام برده شده است؛ چنانكه وقتى سعد بن معاذ در جنگ خندق زخمى شد، حضرت فرمود: او را به خيمه‏ رفيده در مسجد ببريد به زودى به عيادتش مى‏ آيم. رفيده، زنى بود كه مجروحان را مداوا مى ‏كرد و خود را وقف خدمت كرده بود.

   به نقل از ابن سعد، در احوال كعيبه دختر سعد اسلمى آورده‏ اند كه در مسجد، خيمه‏ اى خاصّ مداواى بيماران و مجروحان داشت و سعد بن معاذ كه در جنگ‏ خندق تير خورد، در خيمه او مداوا مى ‏شد و همانجا مرد. اين زن در جنگ خيبر نيز همراه پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم بود و از غنايم برابر يك مرد سهم گرفت.

   در احوال ليلى از قبيله غفار نيز آورده ‏اند كه همراه پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم براى مداواى‏ زخمى ها بيرون مى ‏آمد و پرستارى بيماران مى ‏كرد. همچنين ابن مردويه در تفسيرش ‏از معاذه غفاريّه نام مى ‏برد كه به گفته خودش، مونس پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم بود و در جنگ‏ها همراه حضرت بيرون مى‏ آمد.

   در «الاصابه» احوال امّ ايمن - كنيز آزاد شده و دايه پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم - آمده است كه در احد حاضر بود، آب‏ رسانى و مداواى مجروحان مى ‏كرد و در جنگ خيبر نيز حضور داشت. نيز در احوال امّ زياد اشجعيّه آورده ‏اند كه در جنگ خيبر با پنج زن ديگر حضور يافتند.

   پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم شنيد و به سراغ آن‏ها فرستاد و با خشم پرسيد كه با اذن چه كسى‏ آمده ايد؟

   امّ زياد عرض كرد: براى مداواى مجروحان و رساندن تير به دسترس تيراندازان ونوشانيدن سويق (شربت) به سپاهيان آمده ‏ايم.

   حضرت براى آنان سهميّه خرما قرار داد.

   از قول امّ سنان اسلمى آورده‏اند كه وقتى پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم مى‏ خواست براى فتح خيبر بيرون رود، نرد حضرت آمد و عرض كرد: يا رسول اللَّه؛ همراه تو بيايم، مشك ‏مى ‏دوزم، مريض و مجروح مداوا مى ‏كنم.

   پيغمبر صلى الله عليه وآله وسلم فرمود:

خير است، بيا كه غير از تو زنان ديگرى هم هستند و با من گفتگو كرده‏ اند و به‏ ايشان نيز اجازه داده ‏ام. اكنون اگر خواهى با قوم خودت باش و اگر خواهى باهمسرم امّ سلمه.

   امّ زياد گويد: با امّ سلمه ماندم.

   همچنين نگاه كنيد به احوال امّ كبشه خزاعى و امّ ورقه انصارى. نيز از امّ سلمه‏ روايت است كه زنانى از انصار همراه ما در غزوات بيرون مى‏ آمدند، مجروحان را مداوا مى‏ كرديم و تشنگان را آب مى ‏داديم.

   بخارى در كتاب «المغازى» باب جهاد النساء را منعقد كرده و آنجا درباره همراهى ‏زنان با همسرانشان در جنگ‏هاى دريايى و خشكى و نيز مداواى زخميان و بازگرداندن كشتگان و مجروحان به وسيله زنان، احاديثى آورده است.(1656)

---

1656) نظام ادارى مسلمانان در صدر اسلام: 277.

 

منبع: معاويه ج ... ص ...