(4)

حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام و سلمان در دشت ارژن

   قشيرى از علماى شافعى در كتاب خود «احسن الكبائر» نقل كرده است: حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام بالاى بام خانه خرما تناول مى ‏كرد و در آن زمان سنّ آن حضرت بيست و هفت سال بود، و سلمان در حياط آن خانه لباس خود را مى ‏دوخت، على‏ عليه السلام دانه خرمائى به طرف او رها كرد، سلمان گفت: اى على؛ با من شوخى مى‏ كنى در حالى‏ كه من پيرمردم و تو جوان كم سنّ و سال هستى؟

   على‏ عليه السلام فرمود:

يا سلمان؛ حسبت نفسك كبيراً ورأيتنى صغيراً! أنسيت «دشت أرژن» ومن خلّصك هناك من الأسد؟

اى سلمان؛ مرا از نظر سنّ و سال كوچك و خودت را خيلى بزرگ خيال كرده‏ اى؟ آيا قصّه دشت ارژن را فراموش‏ كرده ‏اى؟ در آن بيابان كه گرفتار شير درنده شدى چه كسى تو را نجات داد؟

   سلمان با شنيدن اين كلمات از اميرالمؤمنين‏ عليه السلام به وحشت افتاد و عرض كرد: از كيفيّت آن جريان برايم بگو. على ‏عليه السلام فرمود:

تو در وسط آب ايستاده بودى و از شيرى كه در آنجا بود مى ‏ترسيدى، دستها را به دعا بلند كردى و از خداوند نجات خود را طلبيدى، خداوند هم دعايت را اجابت فرمود، و مرا كه در آن صحرا عبور مى ‏كردم به فرياد تو رساند.

من همان اسب ‏سوارى هستم كه زره او بر روى شانه و شمشيرش به دستش بود. شمشير كشيدم و ضربه‏ اى برآن شير وارد كردم كه او را دو نيم كرد و تو خلاص شدى.

   سلمان عرض كرد: نشانه ديگرى كه در آنجا بود برايم بگو.

   اميرالمؤمنين‏ عليه السلام دست خود را دراز كرد و از آستين يك شاخه گل تازه بيرون آورد و فرمود:

اين همان هديه تو است كه به آن اسب ‏سوار دادى.

   سلمان با ديدن آن، بيشتر دچار حيرت و سرگردانى شد و ناگهان صدائى شنيد كه: خدمت رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم شرفياب شو و قصّه‏ ات را براى آن حضرت باز گو.

   سلمان خدمت رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم آمد و قصّه خود را چنين آغاز كرد: اى رسول خدا؛ من اوصاف شما را در انجيل خواندم و محبّت شما در دلم جاى گرفت، همه اديان غير از دين شما را رها كردم و آن را از پدرم مخفى كردم تا سرانجام متوجّه شد و نقشه كشتن مرا كشيد ولى‏ دلسوزى او نسبت به مادرم مانع مى ‏شد و دائماً چاره‏ اى در قتل من مى ‏انديشيد، و مرا به كارهاى سخت و دشوار وادار مى‏ كرد، تا اينكه فراركردم، به سرزمينى به نام «ارژن»  برخورد كردم و در آنجا خواستم ساعتى استراحت كنم، خوابم برد و محتلم شدم.

   وقتى از خواب بيدار شدم كنار چشمه ‏اى كه در همان نزديكى بود رفتم، لباسهاى خود را بيرون آوردم و داخل آب شدم تا غسل كنم، ناگهان‏ شيرى ظاهر شد و نزديك آمد تا روى لباس‏ هاى من قرار گرفت، وقتى او را ديدم به وحشت افتادم، ناله و زارى كردم و از خداوند نجات خودرا از چنگال او درخواست نمودم كه اسب ‏سوارى پديدار شد و شير را با شمشير خود ضربه ‏اى زد و دو نيم كرد.

   من از آب بيرون آمدم و خود را بر ركاب اسبش انداختم و آن را بوسيدم، و چون فصل بهار بود و صحرا پر از گل‏ها و سبزى ‏ها بود شاخه‏ گلى گرفتم و به او هديه كردم و چون گل‏ها را گرفت از چشمان من ناپديد گشت و بعد از آن از او اثرى نديدم، از اين جريان بيشتر از سيصد سال ‏مى ‏گذرد و من اين قصّه را براى هيچكس نگفته ‏ام، امروز پسر عموى شما علىّ بن ابى طالب‏ عليه السلام به من آن قضيّه را گفت.

   رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم فرمود:

اى سلمان؛ هنگامى كه مرا به آسمان بردند، به سدرة المنتهى كه رسيدم جبرئيل از من جدا شد و فاصله گرفت، من تا كنار عرش پروردگارم بالا رفتم و در حاليكه با خداوند گفتگو مى‏ كردم ناگهان شيرى را مشاهده كردم در كنارم ايستاده است، نگاه كردم ديدم علىّ بن ابى طالب ‏عليه السلام است.

وقتى به زمين برگشتم على ‏عليه السلام بر من وارد شد، و پس از عرض سلام، به من بخاطر الطاف و عناياتى كه خداونددر اين سير ملكوتى نموده تبريك گفت سپس از تمام گفتگوهاى من با پروردگارم خبر داد.

اعلم يا سلمان؛ أنّه ما ابتلي أحد من الأنبياء والأولياء منذ عهد آدم إلى الآن ببلاء إلّا كان عليّ هو الّذي نجّاه من ذلك.

بدان اى سلمان؛ هر كدام از انبياء و اولياء از زمان حضرت آدم‏ عليه السلام تاكنون كه گرفتار شده است على‏ عليه السلام او را از گرفتارى نجات داده است.(429)

   مؤلّف كتاب نفيس «القطرة» رحمه الله گويد: شيخ كاظم اُزرى‏ رحمه الله در قصيده هائيّه خود به اين مطلب اشاره كرده و مى‏ گويد:

واسأل الأنبياء تنبّئك عنه

إنّه سرّها الّذي نبّاها

وهو علّامة الملائك فاسأل

روح جبريل‏عنه ‏كيف هداها

از پيامبران سئوال كن به تو خبر مى‏ دهند كه، همانا على‏ عليه السلام است آنكه در نهان آنها را خبر داده است.

و او است كه معلّم فرشتگان است پس سئوال كن، از جبرئيل كه چگونه او را هدايت نموده است.(430)

   اكنون به بيان اين نكته مى ‏پردازيم كه چرا اين‏ گونه فضيلت‏ها براى خاندان وحى‏ عليهم السلام در ايّام غيبت، بسيار گسترده و فراوان بيان نشده‏است.

---

429) محدّث نورى‏ رحمه الله اين حديث را در كتاب «نفس الرحمان: 27» با كمى اختلاف روايت كرده است.

430) قطره‏اى از درياى فضائل اهل بيت‏ عليهم السلام: 282/1.