(5)

خوارج و حكميّت

   ابن عبّاس درباره اميرالمؤمنين در آن روز، در پاسخ مردى كه از او پرسيد: آيا على ‏عليه السلام مستقيماً در جنگ صفّين حضور داشت؟ مى ‏گويد: به خدا سوگند؛ هيچ‏ كس ‏را نظير على‏ عليه السلام نديده ‏ام اين‏چنين جانش را به خطر اندازد. من ديدم على‏ عليه السلام سربرهنه ‏شمشير به دست حمله مى ‏كرد و جنگجويانِ غرق در آهن و فولاد را به خاك‏ مى ‏انداخت.

   بدين سان، مژده‏ هاى پيروزى براى قهرمانِ هميشه پيروز، جلوه ‏گر مى ‏شد كه ‏ناگهان سپاهيان شام به بهانه داورى كتاب خدا بين آنان، قرآن‏ها را بر نيزه ‏ها كردند وعلى‏ عليه السلام كه قرآن‏ها را برافراشته ديد، از ادامه نبرد خوددارى كرد و نيرنگ حكميّت و داورى با گزينش عمرو عاص از سوى معاويه به عنوان داور و نماينده و انتخاب‏ ابوموسى اشعرى توسّط ياران على‏ عليه السلام و حيله عمرو نسبت به ابوموسى، تحقّق ‏يافت. عمرو با فريب ابوموسى گفت: هر يك از ما طرف خود را از خلافت خلع ومسأله خلافت را به عهده مسلمانان مى‏ گذاريم تا هر كس را مى‏ خواهند برگزينند. ابوموسى نيز پذيرفت آنگاه عمرو عاص ابوموسى را در سخن گفتن مقدّم داشت وابوموسى طرف خود على‏ عليه السلام را خلع و آن‏گاه كه نوبت به عمرو رسيد، طرف خويش معاويه را تثبيت نمود!

گروهى از ياران على‏ عليه السلام به دليل پذيرفتن داورى كه حقّ او بود، بر ضدّ امام قيام‏ كردند. وى ناگزير با آن‏ها جنگيد و در نهروان بر آنان پيروز شد و مسلمانان آن‏ها را خوارج ناميدند. حضرت براى سركوبى لشكريان شام به بسيج سربازان خود پرداخت، امّا در بين لشكريان او آثار خستگى و بين سپاه معاويه آثار جذب وخريدارى نيرو پديدار گشت.

   بدين سان، مسلمانان، به عنوان حزب على‏ عليه السلام و حزب معاويه از يكديگر جدا شدند! و كسانى كه از آغاز ظهور اسلام با آن دمساز و اين آيين را مورد بررسى قرار داده و در راه آن ايثار كرده بودند، تلخى گفته اميرالمؤمنين‏ عليه السلام را درك مى ‏كردند كه ‏فرمود: آن قدر روزگار، على ‏عليه السلام را پايين آورد كه گفته شد، على و معاويه.(610)

---

610) پيشواى علم و معرفت: 60.

 

منبع: معاویه ج ... ص ...