(1)
حرکت جناب مختار
در آغاز عصر اموى - كه حركت اسلامى در مشرق، به ويژه در ايران قدمهايى به جلو بر مى داشت - در كوفه در سال 43/ 663 موالى، نخستين جنبش اسلامى را به وجود آورند. معاويه با اين جنبش مقابله كرده بخشى از آنان را كوچ داد و در سرزمين شام ساكن كرد.
از دوران يزيد به بعد جنبش موالى شفاف تر شد؛ زيرا تعداد مسلمانانِ سرزمين هاى فتح شده افزايش يافت و همزمان نو مسلمانان ديدند كه امتياز عربها، به ويژه اشراف آنان افزايش مى يابد. آنان نيرويى تشكيل دادند كه در جامعه اسلامى آن روز منزلتى داشت.
موالى مواضعى جدا از حركتهاى مخالفِ حكومت اموى گرفتند و از جنبش ابن زبير به اميد دستيابى به بخشى از حقوق محروم شده خود در حكومت اموى پشتيبانى كردند. نيروى آنان به روشنى در حركت مختار بن ابى عبيد ثقفى آشكار و سبب آغاز هم پيمانى شيعه و مردم ايران شد. اين مواضع، بيانگر تمايل آنان در رسيدن به حقّ برابرى قانونى شان بود؛ اگر چه به همه اهدافشان نرسيدند.
سياست امويان در زمان خلافت عمر بن عبدالعزيز در مقابل موالى تغيير كرد. مى توان آن را سياست آشتى ميان قطب اسلامى (!) و منافع بنى اميّه دانست كه موفّق به آرام كردن آشوبها و نا آرامى ها شد. اين سياست بعد از مرگ عمر تغيير يافت و اموى ها از نو ميان عرب و موالى تفاوت گذاشتند.
به نظر مى رسد گروه سياسى ايجاد شده توسّط موالى فقط در چهارچوب دعوت عبّاسيان جلوه گر شد؛ زيرا آنان به مساوات با عربها در داخل اين حركت اميد داشتند، از اين رو عبّاسى ها وامدار مردم و سرزمين ايران هستند؛ زيرا خراسان نخستين عرصه رويارويى آنان با اموى ها بود.
امّا در رابطه با گرايش اقتصادى گفتنى است كه اموى ها سياست اقتصادى مشخّصى را مبنى بر محروم نمودن موالى از امتيازهاى اقتصادى اجرا كردند.
اين مسأله برخى دست آوردهاى مقطعى براى آنان داشت، امّا در نهايت به ايجاد نا آرامى هايى منجر شد كه از علل نابودى حكومت شان بود.
شكايت از اوضاع اقتصادى، ميان موالى در همه جا حاكم شد. آنان به هر كس كه بر حكومت شورش مى كرد، مى پيوستند. موالى خراسان بيش از ديگر مردم شكايت مى كردند؛ به ويژه كه پيش از مردم ديگر بلاد به اسلام گرويده بودند و همراه عربها در جهاد با تركان در سرزمين ماوراء النهر و هندى ها در
منطقه سِند شركت كردند. با وجود اين خدمات، حكومت آنان را از امتيازهاى اقتصادى محروم نمود.[1]
منبع: معاویه ج 1 ص 55
|
بازديد امروز : 4476
بازديد ديروز : 32446
بازديد کل : 89361362
|