(15)

چگونگى بيعت با معاويه در كوفه

   معاويه به كوفه آمد و بالاى منبر رفت و پس از حمد و ثناى خداوند گفت: امّا پس ‏از سپاس و ستايش، همانا هيچ امّتى پس از پيامبرش اختلاف نكردند جز آنكه باطل ‏آن بر حقّش غلبه كرد، مگر آنچه در اين امّت پيش آمد كه حقّ آن بر باطلش پيروز گرديد.

   سپس فرود آمد و مردم را براى بيعتش فرا خواند و مردى حاضر مى ‏شد و مى ‏گفت: اى معاويه؛ به خدا سوگند كه من از روى كراهت با تو بيعت مى ‏كنم. پس ‏مى ‏گفت: بيعت كن؛ پس همانا خدا در نخواسته خيرى بسيار قرار داده است(1417) وديگرى مى ‏آمد و مى ‏گفت: به خدا از تو پناه مى ‏برم.

   و قيس بن سعد بن عباده نزد وى آمد، پس گفت: قيس بيعت كرد. قيس گفت: اى‏ معاويه؛ من چنين روزى را ناخوش مى ‏داشتم.

   گفت: خاموش باش، خدا تو را رحمت كند.  

   قيس گفت: راستى حريص بودم كه پيش از اين ميان جان و تنت جدايى افكنده‏ باشم، ليكن اى پسر ابى سفيان خدا امتناع ورزيد مگر از همانچه مى‏ خواست.

   گفت: پس امر خدا رد نمى ‏شود. در اين هنگام قيس روى به مردم كرد و گفت: اى‏ گروه مردم؛ بد را به جاى نيك و خوارى را به جاى سرفرازى و كفر را به جاى ايمان ‏گرفتيد و پس از زمامدارى امير مؤمنان و سرور مسلمانان و پسرعموى پيامبر پروردگار جهانيان كار شما به جايى رسيد كه آزادشده پسر آزادشده بر شما فرمانرواگشت، شما را زبون مى‏ سازد و در ميان شما بيدادگرى مى‏ كند پس چگونه اين حقيقت ‏بر شما پوشيده است؟ يا خدا بر دل‏هاى شما مهر زده و ديگر خردمندى نداريد؟!(1418)

   پس معاويه بر سر دوزانو برجست و سپس دست او را گرفت و گفت: تو را سوگند مى ‏دهم. سپس دست بر دست او زد و مردم فرياد زدند كه قيس بيعت كرد. پس گفت: به خدا قسم؛ دروغ گفتيد، بيعت نكردم. و هيچ كس با معاويه بيعت نكرد مگر آنكه براو سوگندها گرفت و نخستين كسى كه او را بر بيعت خويش سوگند داد و بر او درآمد، سعد بن مالك بود، پس گفت: سلام بر تو اى پادشاه.

   معاويه به خشم آمد و گفت: چرا نگفتى: سلام بر تو اى امير مؤمنان؟

   گفت: آن در صورتى بود كه ما تو را امير كرده باشيم، و تو خود بدين كار پريده‏ اى.(1419)

   فروة بن نوفل اشجعى در سال 40 خروج كرد، او با گروهى از خارجيان در شهرزور كناره‏ گيرى داشت و چون از كشته ‏شدن على ‏عليه السلام و پيروزى معاويه خبر يافت با هزار و پانصد نفر روى آورد تا به نخيله رسيد و معاويه سوارانى بر سر او فرستاد كه ‏آن‏ها را پراكنده ساخت، پس معاويه از مردم كوفه خواست كه با او نبرد كنند و از ترس ‏معاويه به نبرد با او بيرون شدند و چون به خارجيان برخوردند، فروه به آنان گفت: مارا واگذاريد چه معاويه دشمن ما و دشمن شما است، ليكن مردم كوفه با آنان نبردى ‏سخت كردند تا فروه كشته شد و خاطر معاويه آسوده گشت.(1420)

---

1417) اشاره به آيه 19 سوره 4.

1418) اشاره به آيه‏هاى 155 سوره 4 و 87 و 93 سوره 9، و 108 س 16 و 16 سوره 47 و 3 سوره 63.

1419) تاريخ الخلفاء سيوطى: 201، نخستين كسى كه در بيعت قسم داد معاويه بود و او به خدا قسم مى ‏داد و چون به‏ عبدالملك بن مروان رسيد، مردم را به طلاق زنان و آزادى بردگان سوگند داد.

1420) تاريخ يعقوبى: 143/2.

 

منبع: معاویه ج ... ص ...