4- مجلس عزادارى امام حسين علیه السلام

در ايّام محرّم در منزل امام رضا علیه السلام

مرحوم علاّمه مجلسى؛ از دعبل خزاعى نقل مى‏ كند كه او مى ‏گويد: در مثل چنين ايّامى - ايّام محرّم - بر سيّد و مولايم على بن ‏موسى الرضا علیهما السلام داخل شدم و ديدم كه ايشان با هيأت شخص ‏محزون و اندوهگين نشسته است و يارانش در اطراف او هستند وقتى مرا ديد كه مى ‏آيم، به من فرمود: خوش آمد به تو اى دعبل! مرحبا به كسى كه ما را با دست و زبانش يارى مى كند! سپس از جاى خود به من جاى نشستن داد و مرا كنار خود نشاند! سپس به ‏من فرمود: اى دعبل! دوست دارم برايم شعرى بخوانى! چرا كه اين ‏روزها ايام حزنى است كه بر ما اهل بيت مى گذرد و ايام سرور دشمنان ما مخصوصا بنى اميه است. اى دعبل! كسى كه بگريد  و يك نفر را بر مصائب ما بگرياند، اجر او بر عهده خداست. اى ‏دعبل! كسى كه چشمانش بر مصائب ما گريان شود و به خاطر مصيباتى كه از دشمنان بر ما وارد شد بگريد، خدا او را با ما و در زمره ما محشور مى كند. اى دعبل! كسى كه بر مصيبت جدم حسين علیه السلام ‏بگريد، حتما خدا گناهانش را مى بخشد!

سپس امام علیه السلام برخاست و پرده اى بين ما و حرم خود زد و اهل ‏بيت خود را پشت پرده نشاند تا بر مصائب جدشان حسين علیه السلام بگريند. سپس متوجه من شد و فرمود: اى دعبل! براى حسين علیه السلام مرثيه بخوان كه تو ياور ما و مداح ما هستى مادامى كه زنده باشى! پس هر قدر مى توانى از يارى ما كوتاهى مكن! دعبل مى گويد: من‏ گريستم و اشكم جارى شد و شروع به خواندن اين اشعار كردم:  (1)

‏اى فاطمه! اگر حسين را به خاك افتاده تصور كنى كه در كنار شطّ فرات تشنه جان داده است،

اى فاطمه! در اين صورت نزد او بر گونه خود لطمه خواهى زد و اشك چشم بر گونه هاى خود جارى خواهى ساخت!

اى فاطمه! اى دختر نيكى ها! برخيز و ندبه كن بر ستارگان ‏آسمان كه در زمين بيابانى افتاده اند!

قبورى در كوفه و قبور ديگرى در مدينه و قبور ديگرى در سرزمين فخّ هستند كه صلوات و درود من به آنان برسد! قبورى در شكم رودخانه كنار سرزمين كربلا واقع شده كه محل عروسى آنان‏ كنار شط فرات است!

با لب تشنه در بيابان جان دادند و اى كاش من قبل از زمان وفاتم ‏بودم و با آنان جان مى دادم

من از آتش اندوهم به خدا شكايت مى برم، وقتى آنان را ياد مى ‏كنم كه مرا جام عزا و شدت مصيبت مى نوشاند؛

روزى كه بخواهند بزرگ شوند، محمّد صلّی الله علیه وآله و جبرئيل و قرآن‏ و سوره هاى آن را مى آورند و على علیه السلام  را صاحب مناقب و برترى ‏ها مى شمارند و فاطمه زهرا علیها السلام را بهترين دختران مى دانند!

و حمزه و عباس را صاحب دين و تقوا مى شمرند و جعفر طيار اين خاندان را در پرده هاى بهشت مى بينند.

آنان هند و حرب از بنى اميه را شوم مى ‏دانند و سميه را از احمقان و پليدها بر مى ‏شمرند.

اينان پدران اهل بيت را از گرفتن حقشان منع نمودند و آنان‏ فرزندان اهل بيت را گرو امور متفرق قرار دادند!

تا زمانى كه سوارى براى خدا حج كند و پرنده قُمرى بر درختان ‏نوحه سرايى كند، من براى آنان گريه خواهم كرد.

پس اى ديده! بر آنان گريه كن و اشك بريز كه وقت ريزش ‏اشك و زياد گريستن فرا رسيده است!

دختران زياد در كاخ ها مصون و محفوظ از چشم نامحرمان‏ هستند و آل رسول خدا صلّی الله علیه وآله حرمتشان هتك گرديده است.

و آل زياد در دژهاى بلند هستند و دختران رسول خدا در بيابان ‏ها سرگردان شده اند؛

خانه هاى رسول خدا خالى است و آل زياد در حجره ها ساكن ‏گشته اند؛ آل رسول خدا صلّی الله علیه وآله  جسم هاى نحيف دارند، ولى آل ‏زياد گردن هايى ضخيم دارند.

آل رسول خدا علیه السلام خون از گلويشان جارى است در حالى كه آل‏ زياد پرده نشين هستند.

حرم آل رسول خدا صلّی الله علیه وآله به اسارت برده مى ‏شوند، در حالى كه ‏آل زياد اموالشان در امان است.

وقتى خونخواهى كنند، دستانى را كه از خونخواهى بازداشته‏ شده و بسته گرديده به سمت ظالمانشان دراز خواهند كرد!

مادامى كه خورشيد بر زمين نور بپراكند و مؤذن كه منادى خير است نداى اذان براى نماز سر دهد، بر آنان خواهم گريست!

و مادامى كه خورشيد طالع شود و غروب آن فرا برسد، در صبحگاهان و شامگاهان بر آنان خواهم گريست.(2)

تمام قصيده را مرحوم علاّمه مجلسى؛ در ابواب تاريخ امام‏ رضا علیه السلام آورده است.

اكنون كه با نمونه ‏هايى از عزادارى های معصومين علیهم السلام براى امام‏ حسين علیه السلام آشنا شديم مطالبى را درباره اهميّت گريه و اشك بیان ‏مى كنيم . براى آشكار شدن عظمت گريه و اشك مقدّمه ‏اى كوتاه‏ درباره عظمت كربلاى امام حسين علیه السلام كه اسرارآميزترين نقطه ‏جهان است ذكر مى‏ كنيم و سپس به بيان تأثير عجيب اشك واهميّت آن مى ‏پردازيم:

___________________________

(1) قال العلاّمة المجلسي: رَأَيْتُ فِي بَعْضِ مُؤَلَّفَاتِ الْمُتَأَخِّرِينَ أَنَّهُ قَالَ حَكَي دِعْبِلٌ‏ الْخُزَاعِيُّ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَي سَيِّدِي وَ مَوْلَايَ عَلِيِّ بْنِ مُوسَي الرِّضَا عليه السلام فِي مِثْلِ‏ هَذِهِ الْأَيَّامِ فَرَأَيْتُهُ جَالِساً جِلْسَهَ الْحَزِينِ الْكَئِيبِ وَ أَصْحَابُهُ مِنْ حَوْلِهِ فَلَمَّا رَآنِي مُقْبِلًا قَالَ ‏لِي مَرْحَباً بِكَ يَا دِعْبِلُ مَرْحَباً بِنَاصِرِنَا بِيَدِهِ وَ لِسَانِهِ ثُمَّ إِنَّهُ وَسَّعَ  لِي فِي مَجْلِسِهِ وَ أَجْلَسَنِي ‏إِلَي جَانِبِهِ ثُمَّ قَالَ لِي يَا دِعْبِلُ أُحِبُّ أَنْ تُنْشِدَنِي شِعْراً فَإِنَّ هَذِهِ الْأَيَّامَ أَيَّامَ حُزْنٍ كَانَتْ عَلَيْنَا أهْلَ الْبَيْتِ وَ أَيَّامَ سُرُورٍ كَانَتْ عَلَي أَعْدَائِنَا خُصُوصاً بَنِي أُمَيَّهَ يَا دِعْبِلُ مَنْ بَكَي وَ أَبْكَي‏عَلَي مُصَابِنَا وَ لَوْ وَاحِداً كَانَ أَجْرُهُ عَلَي اللَّهِ يَا دِعْبِلُ مَنْ ذَرَفَتْ عَيْنَاهُ عَلَي مُصَابِنَا وَ بَكَي ‏لِمَا أَصَابَنَا مِنْ أَعْدَائِنَا حَشَرَهُ اللَّهُ مَعَنَا فِي زُمْرَتِنَا يَا دِعْبِلُ مَنْ بَكَي عَلَي مُصَابِ جَدِّيَ‏ الْحُسَيْنِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ الْبَتَّهَ ثُمَّ إِنَّهُ عليه السلام نَهَضَ وَ ضَرَبَ سِتْراً بَيْنَنَا وَ بَيْنَ حُرَمِهِ وَأَجْلَسَ أَهْلَ بَيْتِهِ مِنْ وَرَاءِ السِّتْرِ لِيَبْكُوا عَلَي مُصَابِ جَدِّهِمُ الْحُسَيْنِ عليه السلام ثُمَّ الْتَفَتَ‏إِلَيَّ وَ قَالَ لِي يَا دِعْبِلُ ارْثِ الْحُسَيْنَ فَأَنْتَ نَاصِرُنَا وَ مَادِحُنَا مَا دُمْتَ حَيّاً فَلَا تُقَصِّرْ عَنْ نَصْرِنَا مَا اسْتَطَعْتَ قَالَ دِعْبِلٌ فَاسْتَعْبَرْتُ وَ سَالَتْ عَبْرَتِي وَ أَنْشَأْتُ أَقُولُ:

أَفَاطِمُ لَوْخِلْتِ الْحُسَيْنَ مُجَدَّلًا

وَ قَدْ مَاتَ عَطْشَاناً بِشَطِّ فُرَاتِ

إِذاً لَلَطَمْتِ الْخَدَّ فَاطِمُ عِنْدَهُ

وَ أَجْرَيْتِ دَمْعَ الْعَيْنِ فِي الْوَجَنَاتِ

أَفَاطِمُ قُومِي يَا ابْنَهَ الْخَيْرِ وَ انْدُبِي

نُجُومَ سَمَاوَاتٍ بِأَرْضِ فَلَاتٍ

قُبُورٌ بِكُوفَانَ وَ أُخْرَي بِطَيْبَهَ

وَ أُخْرَي بِفَخٍّ نَالَهَا صَلَوَاتِي

قُبُورٌ بِبَطْنِ النَّهْرِ مِنْ جَنْبِ كَرْبَلَا

مُعَرَّسُهُمْ فِيهَا بِشَطِّ فُرَاتٍ

توافوا [تُوُفُّوا] عِطَاشَا بِالْعَرَاءِ فَلَيْتَنِي

تُوُفِّيتُ فِيهِمْ قَبْلَ حِينِ وَفَاتِي....

(2) بحارالانوار: 21 /  257.