توقيع اوّل:

عالم بزرگوار، شيخ طبرسى‏ رحمه الله در كتاب «إحتجاج» مى نويسد:

در اواخر ماه صفر سال 410 هجرى، نامه‏ اى از ناحيه مقدّسه ‏عليه السلام به سوى‏ شيخ ابى عبد اللَّه محمّد بن محمّد بن نعمان‏ قدس سره رسيد، كه نامه‏ رسان گفته: اين نامه را از ناحيه‏ اى كه متّصل به حجاز است، آورده است.

اينك متن نامه:

للأخ السديد، والوليّ الرشيد،

الشيخ المفيد أبي عبداللَّه محمّد بن محمّد بن النعمان أدام اللَّه إعزازه

من مستودع العهد المأخوذ على العباد

بسم اللَّه الرحمن الرحيم

أمّا بعد، سلام عليك أيّها الوليّ المولى المخلص في الدين، المخصوص فينا باليقين، فإنّا نحمد إليك اللَّه الّذي لا إله إلّا هو، ونسأله الصلاة على سيّدنا ومولانا ونبيّنا محمّد وآله الطاهرين.

ونعلمك - أدام اللَّه توفيقك لنصرة الحقّ، وأجزل مثوبتك على نطقك عنّا بالصدق- : أنّه قد اُذن لنا في تشريفك بالمكاتبة، وتكليفك ما تؤدّيه عنّا إلى موالينا قبلك، أعزّهم اللَّه بطاعته، وكفاهم المهمّ برعايته لهم وحراسته.

فقف أيّدك(87) اللَّه بعونه على أعدائه المارقين من دينه على ما نذكره(88) واعمل في‏تأديته إلى من تسكن إليه بما نرسمه إن شاء اللَّه تعالى.

نحن وإن كنّا ثاوين بمكاننا النائي عن مساكن الظالمين، حسب الّذي أراناه اللَّه ‏تعالى لنا من الصلاح، ولشيعتنا المؤمنين في ذلك، ما دامت دولة الدنيا للفاسقين، فإنّا يحيط علمنا(89) بأنبائكم، ولايعزب منّا شي‏ء من أخباركم، ومعرفتنا بالزلل(90) الّذي أصابكم مذ جنح كثير منكم إلى ما كان السلف الصالح عنه شاسعاً تائهين ونبذوا العهد المأخوذ منهم وراء ظهورهم كأنّهم لايعلمون.

إنّا غير مهملين لمراعاتكم(91) ولا ناسين لذكركم، ولولا ذلك لنزل بكم اللأواء(92) و(93) اصطلمكم الأعداء، فاتّقوا اللَّه جلّ جلاله، وظاهرونا على(94) انتياشكم من فتنة قد أنافت(95) عليكم يهلك فيها من حمّ أجله ويحمى عليه(96) من أدرك أمله، وهي‏أمارة لأزوف حركتنا ومبائنتكم(97) بأمرنا ونهينا واللَّه متمّ‏ نوره ولو كره‏ المشركون.

اعتصموا بالتقيّة من شبّ نار الجاهليّة، يحششها عصب اُمويّة، تهول بها فرقة مهديّة، أنا زعيم بنجاة من لم يرم منها(98) المواطن الخفيّة، وسلك في الطعن(99)منها السبل المرضيّة، إذا حلّ جمادي الأولى من سنتكم هذه فاعتبروا بما يحدث ‏فيه واستيقظوا من رقدتكم لما يكون في الّذي يليه.

ستظهر لكم من السماء آية جليّة، ومن الأرض مثلها بالسويّة، ويحدث في ‏أرض المشرق ما يحزن ويقلق، ويغلب من بعد على العراق طوائف عن الإسلام ‏مرّاق، يضيق(100) بسوء فعالهم على أهله الأرزاق.

ثمّ تتفرّج(101) الغمّة من بعده ببوار طاغوت من الأشرار، ثمّ يسرّ بهلاكه المتّقون ‏الأخيار، ويتّفق لمريدي(102) الحجّ من الآفاق ما يأملونه منه على توفير غلبة(103) منهم‏ وإتّفاق، ولنا في تيسير حجّهم على الإختيار منهم والوفاق شأن يظهر على نظام ‏واتّساق.

فليعمل(104) كلّ امرئ منكم ما يقرب به من محبّتنا، وليتجنّب(105) ما يدنيه من‏كراهيّتنا(106) وسخطنا، فإنّ أمرنا بغتة فجأة حين لاتنفعه توبة ولاينجيه من عقابنا ندم على حوبة، واللَّه يلهمك(107) الرشد ويلطف لكم بالتوفيق برحمته.(108)

نامه‏ اى است براى برادر استوار و سديد، دوست هدايت يافته و رشيد، ابوعبداللَّه محمّد بن‏ محمّد بن نعمان شيخ مفيد - كه خداوند عزّتش را پايدار بدارد - از سوى كسى كه پيمان او به‏ وديعت گذاشته شده و از بندگان گرفته شده است.

به نام خداوند بخشنده مهربان

امّا بعد، سلام بر تو اى دوست مولا، كه در دين مخلص و در اعتقاد به ما از روى يقين ممتاز هستى. ما به خاطر تو، خدايى را كه جز او معبودى نيست حمد و سپاس گفته و از او درود برآقا و مولا و پيامبرمان حضرت محمّد صلى الله عليه وآله وسلم و خاندان پاك او را خواهانيم.

و بر تو - كه خداوند توفيق تو را براى يارى حق دوام بخشيده و پاداش سخنانى كه با راستى ‏از جانب ما مى گويى بيافزايد - اعلام مى نماييم كه: به ما اجازه داده شده كه تو را به شرافت ‏مكاتبه و نامه نگارى افتخار داده و تو را موظّف سازيم كه آنچه از ناحيه ما به تو مى رسد به‏ دوستان ما - كه خداوند آنها را با اطاعت خويش عزّت داده و با رعايت و حراست آنان، اُمور مهمّ آنها را كفايت نمايد - كه در كنار تو هستند، برسانى.

بنابراين، تو - كه خداوند با ياريش در برابر دشمنانى كه از دين حق خارجند، توفيقت دهد -به آنچه كه ياد آورى مى كنيم متوجّه باش و طبق آنچه كه - ان شاء اللَّه - بر تو ترسيم مى ‏نماييم، عمل نموده و به كسانى كه به آنان اطمينان دارى، برسان.

ما گرچه هم اكنون در مكانى دور از مساكن ستمگران به سر مى بريم كه اين نيز بر حسب ‏مصلحتى كه خداوند متعال به جهت ما و شيعيان ما انديشيده كه مادامى  كه دولت دنيا در دست فاسقان است، چنين باشيم؛ با وجود اين، ما از اخبار شما به طور كامل آگاهيم، هيچ‏ چيزى از اخبار شما از ما پنهان نيست، ما از لغزشهايى كه دچار شده‏ ايد آگاهيم، از آن موقعى‏ كه بسيارى از شما به كارهايى روى آورده و متمايل شده‏ اند كه پيشينيانِ شايسته و صالح شما از آنها دور بودند، افرادى از شما با گمراهى و تحيّر زندگى كرده و وعده و پيمانى كه از آنان ‏گرفته شده چنان پشت سر انداخته‏ اند كه گويى از آن خبر ندارند.

ما در رسيدگى و مراعات شما كوتاهى نكرده و ياد شما را فراموش نكرده‏ ايم، و اگر جز اين ‏بود، شدايد و دشواريها  بر شما فرود آمده و دشمنان شما را مستأصل و نابود مى كردند.

بنابراين، تقواى خداوند متعال پيشه كنيد، و از ما پشتيبانى نموده و ما را براى رهايى شما از فتنه‏ اى كه به شما روى آورده، يارى كنيد، فتنه‏ اى كه هر كس مرگش فرا رسيده در آن نابودگشته و هر كه به آرزويش رسيده از آن دور مى گردد. و همان فتنه، نشانه نزديكى حركت ما وامتياز دهنده شما در برابر فرمانبردارى و نافرمانى شما از ماست. و اين در حالى است كه خداوند نور خود را به اتمام مى رساند، گرچه مشركان كراهت داشته باشند.

به وسيله چنگ‏ زدن به تقيّه، از دامن‏زدن به آتش جاهليّت بپرهيزيد كه گروهاى اُموى آن را برافروخته‏ اند تا گروه هدايت شده را بترسانند.

من ضامن نجات كسى هستم كه خود را در اين فتنه به مكانهاى پنهانى آن گرفتار نسازد، و در طعن و دورى از آن، در راه‏ هاى پسنديده گام بردارد.

هنگامى  كه ماه جمادى الاُولى سال جارى فرا رسد حادثه‏ اى رخ خواهد داد، از آن حادثه، عبرت بگيريد و از خوابى كه شما را فرا گرفته، بيدار شويد، چرا كه حوادثى پشت سر آن رخ‏ خواهد داد.

به زودى براى شما نشانه آشكارى از آسمان و نظير آن از زمين آشكار خواهد شد. و در شرق زمين حادثه‏ اى رخ خواهد داد كه مردم از آن وحشت نموده و نگران خواهند شد.گروه‏ هايى كه از اسلام خارج شده‏ اند بر عراق چيره شده و مسلّط خواهند گشت، كه در اثر سوء اعمال آنان، زندگى اهل آن، در تنگنا قرار خواهد گرفت.

آنگاه با مرگ طاغوتى از اشرار، گشايشى از اين غم و اندوه خواهد شد، و به هلاك و نابودى ‏او، پرهيزگاران اخيار خشنود خواهند گشت و كسانى كه از گوشه و كنار دنيا، خواهان سفرحج هستند آنچه كه آرزو دارند با فراوانى به آن خواهند رسيد، ما نيز در آسان نمودن حج‏آنها بر طبق ميل و موافقت آنان كارهايى را با نظم و هماهنگى خاصّى انجام خواهيم داد.

بنابراين، هر كدام از شما بايد كارى انجام بدهد كه او را به محبّت و مهر ما نزديك نموده و از كارهايى كه خوش‏ آيند ما نيست و موجب خشم ما مى گردد، پرهيز نمايد. زيرا كه امر ما به‏يكبار و به طور ناگهانى رخ خواهد نمود و آن موقع، توبه سودى بر حال او نداشته وپشيمانى او از گناه، او را از كيفر ما نجات نخواهد داد.

خداوند تو را به راه رشد ملهم نموده و با رحمت خويش به شما توفيق عنايت فرمايد.

 

---

86) مهج الدعوات: 411 - 409.

87) أمدّك، خ.

88) أذكره، خ.

89) نحيط علماً، خ.

90) بالذلّ، خ.

91) لإعانتكم، خ.

92) البلواء، خ.

93) أو، خ.

94) وظاهروا بأعلى، خ.

95) أطافت، خ.

96) عنها، خ.

97) مباثّتكم، خ.

98) منكم فيها، لم يرم فيها،  خ.

99) الظعن، خ.

100) فراق، فضيق، خ.

101) تنفرج، خ.

102) لمن يريد، خ.

103) عليه، خ.

104) فيعمل، خ.

105) وليجتنب، ويتجنّب، خ.

106) كراهتنا، خ.

107) يلهمكم، خ.

108) الإحتجاج: 324 - 318/2، بحار الأنوار: 174/53 ح7.