شرائط كار و موانع آن را در نظر بگيريم

   بايد براى رسيدن به نتيجۀ نهائى فعاليّت خود، اسباب و شرائط كار را آماده ‏نموده و زمينه سازى لازم را انجام دهيم. آن گاه در راه رسيدن به هدف و نتيجه‏ فعاليّتِ خود پافشارى كنيم. زيرا حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام در ادامۀ گفتارى كه ‏آورديم مى‏ فرمايند:

وَمَنْ لابَدَ الْاُمُورَ عَطِبَ.(8)

هر كس سختي ها را تحمّل كند، بدون آن كه اسباب كارها را فراهم كرده باشد، هلاك مى‏ شود.

   گذشته از آن كه براى انجام هر برنامۀ مفيد، بايد اسباب و شرائط آن را آماده‏ كنيم؛ بايد از موانع آن نيز آگاهى داشته باشيم، تا با برخورد به موانع از رسيدن به‏ هدف باز نمانيم.

   بنابر اين براى نتيجه گرفتن از فعاليت و كار و كوشش، بايد امورى را كه اثر تلاش شما را نابود مى‏ كند و نتيجۀ فعاليّت شما را ويران مى‏ كند، از سر راه خود برداريد. و گرنه ممكن است يك اشتباه، همۀ كارها را نقش بر آب كند. بسيارى‏ از افراد براى رسيدن به مقصود خود، دست به كارهاى طاقت فرسا مى‏ زنند ورياضتهاى مهمّى را انجام مى‏ دهند؛ ولى از كار خود جز رنج و تعب نتيجه ‏ديگرى نمى‏ گيرند.

   حضرت اميرالمؤمنين ‏عليه السلام مى‏ فرمايند:

رُبَّ ساعٍ فيما يَضُرُّهُ.(9)

چه بسا كسى در راهى تلاش مى‏ كند كه به او ضرر مى‏ رساند.

   براى آن كه كارى كه انجام مى‏ دهيم با نتيجه و پر ثمر باشد و براى آن كه ‏سختيهايى كه در انجام برنامه‏ هاى مشكل تحمل مى‏ كنيم بى‏ نتيجه نباشد؛ بايد از آفاتِ كار، آگاهى داشته باشيم و موانع راه را بشناسيم.

   اينك به ذكر دو نمونه از مواردى كه براى عموم كارها و برنامه‏ هاى ارزنده، مانع مهمّى به شمار مى‏ آيند مى‏ پردازيم:

---

8) تحف العقول: 88 ، بحارالأنوار: 238/77.

9) نهج‏ البلاغه ، نامۀ 31.