(2)

خستگى و بيحالى

   مانع ديگر براى انجام كارها، خستگى و كسالت است. ما نبايد به خاطر كسالت دست از كار برداريم؛ زيرا كسالت در بسيارى از موارد، كسالتِ كاذب‏ است نه واقعى. در اين گونه موارد بايد با زيركى آن را از ميان برداريم، نه آن كه‏ از كار دست بكشيم و در صورتى كه واقعاً بى‏ حال و كسل هستيم، مى‏ توانيم با تحوّل در كارها بيكار ننشينيم.

   حضرت اميرالمؤمنين در وصيت خود به حضرت امام حسين‏ عليهما السلام مى‏ فرمايند:

بُنَيَّ اُوصيكَ... بِالْعَمَلِ فِي النّشاطِ وَالْكَسِلِ.(12)

اى فرزندم؛ تو را وصيّت مى‏ نمايم ... به عمل در حال نشاط و بي حالى.

   از اين سفارش استفاده مى‏ كنيم؛ حتّى در صورتى كه انسان از كارى خسته‏ شد، نبايد به دليل خستگى و ملالت بيكار بنشيند؛ بلكه در آن حال بايد به كارى ‏ديگر بپردازد. چه بسا كه با تحوّل در كارها و يكنواخت نبودن آنها، انسان از گرفتگى و ملالت رها شده و دوباره نشاط خود را در انجام كار و برنامۀ ديگر به‏ دست آورد.

   بنابر اين به جاى آن كه به دليل خستگى دست از كار بكشيم، مى‏ توانيم با تنوّع و تحوّل در كار و يكسان و يكنواخت نبودن برنامه، هم به كار و فعاليّت‏ خود ادامه دهيم و هم خستگى و ملالت را از خود دور كنيم.

   پس با استفاده از فرمايش حضرت اميرالمؤمنين‏ عليه السلام نبايد به بهانۀ خستگى، از كار و فعاليّت دست برداريم.

به رنج اندرست اى خردمند گنج

نيابد كسى گنج نابرده رنج

چو كاهل بود مردِ بُرنا به كار

از او سير گردد دل روزگار

   نكتۀ جالب ديگرى كه از كلام آن حضرت استفاده مى‏ كنيم، اين است كه‏ خستگى و ملالت از هر نوعى كه باشد؛ چه از جهت ادامه يا سختى برنامه و چه‏ از جهت عدم استقبال مردم، نبايد بهانه براى ترك برنامه قرار گيرد. زيرا راه و برنامه ‏اى را كه انتخاب كرده‏ ايم؛ اگر از نظر دين صحيح و پسنديده است، به‏ خاطر حرف مردم نبايد آن را رها كنيم و نا اميد بنشينيم، بلكه بايد رنگ آن را تغيير دهيم، و به صورتى ديگر، برنامه ‏اى را كه ارزنده و لازم تشخيص داده‏ ايم، دنبال كنيم.

   ببينيد مرحوم محدّث نورى چگونه حرف مردم را ناديده گرفت و براى‏ يافتن دو كتاب خطّى به تلاش ادامه داد.

---

12) تحف العقول: 88، بحارالأنوار: 238/77.