سؤال از حديث شمارهٔ 53 کتاب القطره :

 

از آقاي حسن ...

به پايگاه علمي المنجي:

در مورد حدیث شماره 53 (ترجمه کتاب القطره) آورده اید که عده ای این حدیث را از نظر متنی و سندی ساقط می دانند، جواب  تحقیقی شما بر این اشکال چیست. لطفا پاسختان را در صورت توانائی به جواب و یا منفی بودن آن برایم ارسال کنید. با تشکر. اما متن حديث :

770/ 53 - در كتاب «كافى» مى‏ نويسد : جعفر بن مثنى خطيب گويد :

  من در مدينه بودم ، زمانى بود كه سقف مسجدى كه طرف بالاى مرقد مطهّر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم قرار داشت فرو ريخته بود ، كارگرها بالا مى‏ رفتند و پايين مى‏ آمدند ، من با گروهى در آنجا بودم به رفقاى خودم گفتم : كداميك از شما وعده دارد كه خدمت امام صادق عليه السلام شرفياب شود ؟

  مهران بن ابى نصر گفت : من . اسماعيل بن عمّار صيرفى گفت : من نيز (وعده دارم خدمت حضرتش شرفياب شوم) .

  ما به آن دو نفر گفتيم : از امام صادق‏ عليه السلام بپرسيد : آيا بالا رفتن بطورى كه بر قبر پيامبر خدا صلى الله عليه وآله وسلم مشرف گرديم براى ما جايز است ؟

  چون فردا شد ، آن دو نفر را ملاقات نموده و همگى گردهم آمديم ، اسماعيل گفت : آنچه گفته بوديد از امام‏ عليه السلام پرسيدم ، حضرت فرمود :

 ما اُحبّ لأحد منهم أن يعلو فوقه ولا آمنه أن يرى شيئاً يذهب منه بصره ، أو يراه قائماً يصلّي ، أو يراه مع بعض أزواجه صلى الله عليه وآله وسلم .

 من دوست ندارم هيچ‏كدام از آنها بالاى قبر پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم برود و او را ايمن نمى‏ دهم از اينكه چيزى ببيند و بينايى چشمش را از دست بدهد ، يا حضرت را در حال نماز ببيند يا به همراه برخى از همسرانش مشاهده كند.(80)

 

------------------------------------------------------------

جواب:

    اين روايت را مرحوم آية اللَّه مستنبط نقل كرده ‏اند؛ همان‏گونه كه بزرگان محدّثين و علماء مانند مرحوم كلينى و مرحوم مجلسى نيز آن را در كتاب‏هاى خود آورده‏ اند ، و نقل آن در حالى است كه به سقط سند و متن آن توجه داشته‏ اند .

    بديهى است نقل روايتى كه در آن از نظر سند يا متن يا هر دو ضعف وجود داشته باشد ، به خاطر جهتى است كه درنظر آن بزرگواران بوده است .

    توضيح مطلب : يكى از علل مهمّى كه علماء و بزرگان اين‏گونه احاديث را در مجامع حديثى خود آورده‏ اند ، اين است كه اگرچه به يك حديث - كه از نظر سند داراى ضعف است - استدلال نمى‏ كنند و آن را ساقط مى‏ دانند ، ولى با این حال اين‏ گونه روايات را در كتب خود ذکر می کنند تا در صورت تعدّد آن‏ها - اگر به حدّ تواتر برسد - به آن‏ها استدلال كنند .

    نكته ديگر اين‏كه: روايتى ممكن است از نظر عالمى دارى ضعف سند يا متن باشد و نزد عالم ديگرى اين‏ گونه نباشد .

    مطلب بسيار مهمّى كه بايد به آن توجّه داشته باشيم ، اين است كه : همان‏گونه كه مى‏ دانيد دشمنان دين از صدر اسلام از تدوين حدیث و حتی نقل آن، نهى نمودند و تا توانستند قصّه‏ گويى و افسانه‏ سرايى را جايگزين آن نمودند .

    علاوه بر اين ، نه‏ تنها به جعل احاديثي که به نفع خودشان بود پرداختند بلكه به يك خيانت ديگر نيز براى بى‏ ارزش ساختن احاديث و روايات دست زدند و آن ، سقط در متن روايات است كه قسمت اوّل يا وسط يا آخر روايت را ساقط نمودند تا افرادى مانند... در اصل حديث به شك و ترديد بيفتند . و در مواردى به جاى اين‏كه از اصل حديث كم كنند ، روايت را نقل نموده ولى در اوّل يا آخر يا وسط روايت ، به آن افزوده‏ اند .

    اين واقعيّتى است كه سنّى‏ ها خود به آن تصريح نموده‏ اند . براى نمونه مى‏ توانيد به كتاب «الأضواء على السنّة المحمّديّة» رجوع كنيد .

    او نه ‏تنها مدركى براى دستبرد در متن روايات نقل می کند بلكه از «نووى» در شرح مسلم نقل مى‏ كند كه برخى افراد گاهى در اسناد روايت نيز دست‏كارى نموده و به آن اضافه يا از آن كم مى‏ كنند .

    با توجّه به اين مطالب ما نبايد به صرف ضعف سند روايت يا متن آن ، براى آن هيچ‏گونه ارزشى قائل نباشيم؛ چه‏ بسا سند يا متن آن توسّط دشمنان تغيير داده شده باشد و ما بتوانيم با جمع‏ آورى روايات ، آن را به حدّ تواتر برسانيم يا متنى را كه ناقص است با روايات ديگر تكميل نماييم ؛ نه آن‏كه آن روايت را بالكلّ باطل دانسته و در كتاب‏هاى خود نقل ننماييم .

در پایان، روایت گذشته را این گونه می توانیم توضیح دهیم:

(در زمان رحلت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله) رفتن به پشت بام حرم به گونه ای که مشرف بر قبر آن حضرت باشد، مورد رضایت امام صادق علیه السلام نیست ؛ (همانگونه که در زمان حیات آن حضرت ) بالارفتن به بالای خانۀ آن بزرگوار که آن حضرت دیده شوند در هر حالی که باشند جایز نیست و در بعضی موارد ممکن است باعث کور شدن شخص شود.                                                             

   پایگاه علمی المنجی