از پیامدهای مهمّ سقیفه

یکی از پیامدهای مهمّ سقیفه به حکومت رسیدن عمر است که بسیار تندخو و خشن بود ولی رسول خدا بسیار مهربان بودند خداوند در این باره می فرماید:

(فبما رحمةٍ من الله لِنت لهم ولو کنت فظّاً غلیظ القلب لانفضّوا من حولک...)(1)

«ای پیامبر به سبب رحمتی از خداوند به آنان نرم خوی شدی و اگر درشت خوی و سنگدل بودی از اطرافت پراکنده می شدند ... ».

و در خلافت عمر که از پیامدهای مهمّ سقیفه بود آن چنان تندخویی می کرد که یک بار باعث ارتداد و کافر شدن پانصد و یک نفر شد! این چنین فردی با چنین خشونت و تندخویی می تواند خلیفۀ رسول خدا صلّی الله علیه وآله باشد؟! این از آثار و پیامدهای سقیفه است به این جریان توجّه کنید:

 

يك خشونت عمر

پانصد و يك نفر را مرتد كرد

«بر اثر يك تندى عمر، «جبلة بن الايهم» - كه بزرگ طائفه «غسان» بود و تازه اسلام‏ آورده بود - از اسلام بيرون رفت، و در نتيجه، او و پانصد و یک نفر از طائفه‏ اش مرتد شده و به پادشاه روم پناه بردند(2)، در صورتى كه عمر مى‏ توانست با نرمى آن مرد عرب را كه ‏سيلى خورده بود راضى كرده و به گرفتن پول از قصاص صرف نظر نمايد – چنانكه «مغيرة بن شعبه» را از حدّ رجم خلاص نمود، و از سنگ‏باران نجات داد(3) و در آن ‏صورت «جبله» بر دين اسلام ثابت می ‏ماند.

حال آنكه عمر با بزرگ ‏منشى افرادى همچون «جبلة» سخت‏گيرى مى‏ كرد، ولى با «مغيره» و «معاويه» كه براى او متواضع بودند، سخت‏گيرى نمى‏ نمود.

اما اگر داستان «جبله» در زمان پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم اتّفاق افتاده بود، قطعاً پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم‏ سخت‏گيرى نمى‏ كرد، و با گرفتن پول، حقّ آن مرد عرب را زنده مى‏ كرد، و در نتيجه ‏پانصد و یک نفر را از ارتداد نجات مى‏ داد.

واين است فرق ميان پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم - كه با نرمى رفتار مى‏ كرد و با مال تأليف بر اسلام ‏مى‏ نمود - با ديگران،  به همين خاطر است كه پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم به اولاد عبدالمطلب فرمود:

يا بني عبدالمطلب؛ إنّكم لن تسعوا النّاس بأموالكم فسعوهم بأخلاقكم. (4)

شما نمى‏ توانيد، مردم را با مال راضى نمائيد، پس با اخلاق خوش آن ها را نگاه ‏بداريد.

پيامبر اكرم‏ صلّى الله عليه وآله وسلّم در اثر نرمى و حسن خلق، مسلمانان را جمع فرمود، و چنين نبود كه همه آن‏ ها طعم ايمان را چشيده باشند، و ايمان در دل آن ها جا گرفته باشد؛ بلكه آن ها در اثر اخلاق پيامبر صلّى الله عليه وآله وسلّم و بخشش اموال، تأليف قلب مى‏ شدند، و به همين جهت ‏براى «مؤلّفة القلوب» سهمى از زكات معيّن شد.»(5)

---

(1) سورۀ آل عمران، آیۀ 159.

(2)  مروج الذهب: 2 / 85.

(3) شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد: 12 / 241.

(4) بحارالأنوار: 71 / 384 ح 22.

(5) تاريخ أميرالمؤمنين‏ عليه السلام: 1 / 47 .