تريليون‏ ها كهكشان

    «در سرتاسر جهان ، تريليون‏ها كهكشان پخش شده ‏اند ، يك كهكشان ، داراى قطرى معادل صد هزار سال نورى و دربرگيرندۀ بيش از صد بيليون ستاره است .

    و تازه فضاى جهان، به قدرى وسيع و گسترده است كه اين همه موادّ تشكيل دهندۀ ستارگان و منظومه‏ ها و كهكشان‏ها ، در مقايسه با وسعتِ بى ‏كرانِ فضائى كه كهكشان‏ها را دربرمى‏ گيرند آن قدر ناچيزند كه گوئى مى‏ توان از آن‏ها صرف ‏نظر نمود.

    اگر جرم تمام كهكشان‏ها (حدود يك‏ ميليارد كهكشان) را بطور مساوى در فضا قسمت مى ‏كردند به هر «1/000/000/000/000/000» (يك ميليون ميليارد) ميل مكعبى نزديك به سى گرم مادّه مى‏ رسيد . جهان ، مكان متروكى است و تقريباً چون شبحى غير جسمانى است.

    در برابر اين وسعت باورنكردنى ، كهكشان ما ، منظومۀ ما و زمينى كه روى آن زندگى مى‏ كنيم و خود ما و آنچه متعلّق به ماست ، و غالباً آن همه برايمان اهميّت مى ‏يابد و باعث دل مشغولى‏ هاى فراوان و اضطرابات بسيار مى‏ گردد ، آنقدر ناچيز و بى‏ اهميّت جلوه مى‏ كند كه گاه ، حالت طنز به خود مى‏ گيرد . قطره‏ اى در برابر اقيانوسى عظيم كه هيچ كرانه‏ اى بر آن پيدا نيست .»(229)

---

229) نگاهى به سرنوشت جهان ، انسان ، تاريخ : 27 .