(15)

عاشورا و عزادارى شيعيان در مصر

   در صدر مراسم اجتماعى در عصر فاطميان، جشن آغاز سال هجرى بود. در اين‏ مراسم دهه اخير ماه ذى الحجّه، مصر غرق سرور بود و خليفه، خود بر مركبى عظيم‏ به نام «الموكب العظام» در اين شادى حضور داشت.(839)

   در اين ايّام مسلمين مورد اطعام و انفاق قرار مى‏ گرفتند(840) همچنين خلفاى فاطمى ‏به ضرب سكّه جديد دستور مى ‏دادند و آن رسم انفاق، توزيع مى ‏شد.(841)

   شادمانى در زادروز پيامبر اكرم‏ صلى الله عليه وآله وسلم و اوّل و وسط ماه‏هاى رجب و شعبان به‏ عنوان ليالى الوقود، ار مراسم خاصّ دولت فاطمى بود.(842)

   شروع ماه مبارك رمضان - كه با موكب خليفه اعلام مى ‏شد و بنا به رأى مقريزى ‏حلوا و سكّه براى اميران و حقوق ‏بگيران دولتى توزيع مى ‏شد(843) - از جشن‏ها و اعياد ديدنى مصر بود. روز عيد فطر و قربان نيز مراسم خاصّى داشت.(844) در ميان مراسم ‏اجتماعى، روزهاى شيعه جلوه ديگرى داشت و از آن ميان، عاشورا شكوهى خاص.

   ابن زولاق مورّخ مصرى در كتاب «سيرة المعز لدين اللَّه» نوشته است: براى اوّلين ‏بار در محرّم سال 363 گروه عظيمى از مردم به خيابان آمده، در ماتم اين روز نوحه سردادند(845) و پس از فشار و شكنجه اخشيديان نسبت به شيعه در بزرگداشت اين روز، در عصر فاطمى شيعيان به مدد سلطنت المعز در مصر قدرت يافتند.(846)

   اين مراسم ابتدا در جامع الأزهر و سپس در مشهد الحسين‏ عليه السلام(847) برگزار مى‏ شد. در اين روز بازارها تعطيل و داد و ستد متوقّف بود. از مراسم اين روز قربانى شتر، گوسفند و گاو در مشهد الحسين‏ عليه السلام و توزيع گوشت آن ميان مساكين و فقرا بود(848).(849)

---

839) صبح الأعشى: 449/3 و ج 314/8، النجوم الزاهرة: 79/4 به بعد.

840) خطط: 490 - 446/1.

841) همان: 450، صبح الأعشى: 505/3.

842) ر.ك: المجتمع المصرى فى العصر الفاطمى: 136 - 131.

843) خطط: 499/1.

844) المجتمع المصرى في العصر الفاطمى: 147 - 140.

845) همان: 154.

846) قويت أنفس الشيعة بكون المعز في مصر. اتعاظ الحنفاء: 146/1.

847) خطط: 427/1.

848) همان: 427.

849) فاطميان در مصر: 116.

 

منبع: معاویه ج ... ص ...