(2)

پيشگويى ديگر آن حضرت درباره حكميّت‏

ابن ابى الحديد از نصر بن مزاحم نقل مى ‏كند: چون نگارش صلح‏نامه بين عمرو عاص و ابوموسى اشعرى شروع شد و آن را چنين نوشتند:

اين عهدى است كه على اميرالمؤمنين (عليه السلام) و معاوية بن ابى سفيان بر آن موافقت كردند ....

معاويه گفت: چه بد مردى خواهم بود كه اقرار كنم او (على عليه السلام) اميرالمؤمنين است ....

و چون عهدنامه را نزد اميرالمؤمنين على عليه السلام بردند، فرمان داد عنوان «امير المؤمنين» را محو كنند و سپس فرمود:

پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم در هنگام نگارش صلح ‏نامه حديبيّه به من فرمود: يا على؛ براى تو نيز چنين داورى خواهد بود.^[1]

اكنون اصل اين جريان را كه پيشگويى ديگر حضرت رسول اكرم صلى الله عليه و آله و سلم پيرامون مسأله حكميّت مى‏ باشد، نقل مى ‏كنيم:

پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم مدّت بيست روز در منطقه حديبيّه توقّف داشت، در اين مدّت سفيران پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم به مكّه مى ‏رفتند تا مشركين را به جهت زيارت عمره راضى كنند و سفيران مشركين به حديبيّه مى‏ آمدند تا رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم را از ورود به مكّه بازدارند.

عاقبت، مشركين به اين نتيجه رسيدند كه با پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم صلح ‏نامه ‏اى امضاء كنند تا از ورود مسلمين به مكّه در اين سال جلوگيرى شود، و در عوض سال بعد به مدّت سه روز، آن هم فقط براى انجام عمره به مكّه بيايند.

دو نفر از سران شرك به نام سهيل بن عمر و حفص بن احنف براى بستن‏ قرارداد از مكّه راه افتادند. در پيشاپيش اين دو، مِكَرز پسر حفص به عنوان پيش‏قراول قرار داشت. پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم تا از دور مِكرز را ديد به اصحاب خود فرمود:

كسى با او سخن نگويد كه مردى پيمان‏ شكن و فاجر است.

لذا هيچ‏يك از اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم با وى سخنى نگفتند، و چون سهيل بن عمرو را ديد فرمود:

سهل أمرنا؛

كار بر ما آسان شد.

پس از صحبت‏هاى مقدّماتى، بنا شد صلح‏ نامه ‏اى تنظيم كنند. اميرالمؤمنين على عليه السلام در كنار رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم قرار داشت، ابزار نوشتن نيز در دست اوست، سهيل و حفص نيز دوزانو نشسته‏ اند و بقيّه اصحاب رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم نيز گرداگرد چادر حلقه زده و كار نوشتن را نظاره مى‏ كنند.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و سلم به اميرالمؤمنين على عليه السلام دستور داد:

بنويس: بسم اللَّه الرحمن الرحيم.

اميرالمؤمنين على عليه السلام شروع به نوشتن كرد كه سهيل به شتاب دست پيش برد و جلوى نوشتن را گرفت و گفت: صبر كنيد؛ رحمن و رحيم ديگر چيست؟ من رحمن و رحيم نمى‏ شناسم! بنويس: بسمك اللّهمّ.

اميرالمؤمنين على عليه السلام به رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم نگاه كرد، آن حضرت با صبر و مدارا فرمود:

يا على؛ بنويس: بسمك اللّهمّ.

پس از آن پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم فرمود: بنويس: اين قرارداد صلحى است ميان محمّد رسول اللَّه.

باز سهيل با شتاب دست پيش برد و گفت: اى محمّد؛ اگر ما تو را رسول خدا قبول داشتيم، اين درگيرى ‏ها نبود! اسم خودت و پدرت را بنويس.

مسلمانان با زمزمه‏ هاى خود هر يك چيزى مى‏ گفتند، ولى اميرالمؤمنين على عليه السلام منتظر دستور پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم بود كه فرمود:

يا على؛ به جاى «محمّد رسول اللَّه»، بنويس: «محمّد بن عبداللَّه».

به هر حال، صلح ‏نامه اين چنين نوشته شد و هر بار سهيل در هنگام نوشتن به مطلبى اعتراض مى ‏كرد.

هنگامى كه اميرالمؤمنين على عليه السلام، «محمّد رسول اللَّه» را حذف كرد و به جاى آن «محمّد بن عبداللَّه» نوشت، پيامبر رو به اميرالمؤمنين عليه السلام كرد و فرمود:

يا على؛ روزى از براى تو نيز چنين كنند.

سى و يك سال بعد- يعنى پس از جنگ صفّين - وقتى نماينده اميرالمؤمنين على عليه السلام يعنى ابوموسى اشعرى و نماينده معاويه يعنى عمروعاص در دومة الجندل به داورى نشستند، تاريخ تكرار شد؛ زيرا همان‏طورى كه رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرموده بود، در هنگام نوشتن پيمان‏نامه، عمروعاص به ابوموسى گفت: اى مرد؛ اگر ما على را «اميرالمؤمنين» مى‏ شناختيم، هيچ‏گاه با وى نزاع نمى ‏كرديم.

هنگامى كه اين خبرها به اميرالمؤمنين على عليه السلام رسيد، بى ‏درنگ به ياد سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم افتاد و فرمود:

هيچ‏گاه هيچ‏كس از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم راستگوتر نبود.^[2]

---