(5)

پيشرفت معارف در آخر الزمان

در کلام امام سجّاد علیه السلام

(يَعْلَمُ ما يَلِجُ فِي الْأَرْضِ وَما يَخْرُجُ مِنْها وَما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَما يَعْرُجُ فيها).(208)

هرچه در زمين فرو رود و هر چه از آن برآيد و آن چه از آسمان نازل شود و آن چه به آسمان بالا رود، خداوند به‏ همه آن‏ها عالِم و آگاه است.

   «تفسير تبيان» ذيل اين آيه چنين توضيح داده است: تمام چيزهايى كه در زمين داخل مى‏ شود و در آن پنهان مى‏ گردد، مانند حبّه و هسته، وآن چه كه از زمين خارج مى‏ شود، از نباتات و حيوانات و جمادات، بر ذات اقدس الهى پوشيده نيست و خداوند به همه آن‏ها دانا و خبيراست. همچنين آن چه كه از آسمان فرو مى ‏آيد، از باران و غير باران، و آن چه كه به آسمان بالا مى‏ رود، از فرشتگان و اعمال مردم، خداوند به‏ همه آن‏ها عالِم و آگاه است.

سئل عليّ بن الحسين عليهماالسلام عن التّوحيد فقال: اللَّه عزّ وجلّ علم أنّه يكون في آخر الزمان أقوام متعمّقون فأنزل اللَّه (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد) والآيات من‏ سورة الحديد إلى قوله (وَهُوَ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُور).(209)

از حضرت سجّاد علیه السلام درباره توحيد سئوال شد. در جواب فرمود: خدا مى‏ دانست كه در آخر زمان افراد عالم ومردان دقيق و كنجكاو خواهند آمد. خداوند (قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَد) و چند آيه از سوره حديد را تا (وَهُوَ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُور) نازل فرمود.

   جمله (وَما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَما يَعْرُجُ فيها) از سوره حديد جزء آيات پيش از (عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُور) است، كه در حديث حضرت علىّ بن ‏الحسين8 آمده است. اين كه امام سجّاد علیه السلام در فهم اين آيه، به عمق دانش مردمى در آخر زمان اشاره مى‏ كند، شايد ناظر به مطلبى باشد كه دنياى ‏امروز بدان متوجّه شده است.

   در فيزيك زيستى مى‏ گويند: هوايى كه كره زمين را دربرگرفته و قطر آن در حدود 800 كيلومتر است و با سرعت صد هزار كيلومتر درساعت با حركت زمين حركت مى ‏كند، يكى از بزرگ‏ترين عواملى است كه از جهات متعدّد حافظ حيات موجودات كره زمين است. يكى از آن ‏جهات، سوزاندن و متلاشى كردن سنگ‏هايى است كه على الدوام از نقاط دوردست وارد آتمسفر زمين مى‏ شوند.

   «فرانك آلن» استاد فيزيك زيستى مى‏ گويد: جوى كه از گازهاى نگاهبان زندگى بر سطح كره زمين تشكيل شده، آن اندازه ضخامت (درحدود 800 كيلومتر) و غلظت دارد كه بتواند همچون زرهى زمين را از شرّ مجموعه مرگبار بيست ميليون سنگ‏هاى آسمانى در روز، كه باسرعتى در حدود 50 كيلومتر در ثانيه به آن برخورد مى ‏كنند، در امان نگاه دارد.

   در اطراف خورشيد و زمين، ميليون‏ها و هزارها ميليون سنگ‏هاى شهابى وجود دارد كه به دور خورشيد، مانند زمين مى‏ گردند و چون‏ سرد و منجمد هستند، فقط در نور خورشيد مى ‏درخشند. ولى چون كوچك هستند، مقدار نور منعكس آفتاب كافى نيست كه ما آن‏ها را ببينيم.

   زمين به علّت قوّه جاذبه ‏اى كه دارد، هر روز ميليون‏ها از اين سنگ‏هاى سماوى را كه به دور خورشيد مى‏ گردند، جذب مى‏ كند. بدين ‏ترتيب كه آن‏ها را به طرفى كشيده و مجذوب خود مى‏ سازد. سرعت اين سنگ‏ها به قدرى زياد است كه گاهى تا 70 كيلومتر در ثانيه مى ‏رسد، وبه علّت همين سرعت، پس از برخورد با هوا، نه تنها داغ، بلكه از حرارت سفيد مى ‏شوند. به اين جهت است كه ما آن‏ها را گلوله ‏هاى آتشين ‏مى‏ بينيم.

   سنگ‏هاى سماوى، هنگام حركت بى‏ اراده خود، ناگهان با وضع جديدى روبه ‏رو مى‏ شوند. گاز عجيبى به نام هوا، با سرعت صد هزاركيلومتر در ساعت، از روى سطحشان مى‏ گذرد و داغ مى‏ شوند. سپس لبه ‏هاى تيز و خشن خود را به دست باد از دست مى ‏دهند، بدون آن كه ‏بدانند وارد آتمسفر زمين شده ‏اند.

   اگر دقّت كنيد، در مى‏ يابيد كه انسان نمى‏ تواند حتّى در مقابل بادى كه صد كيلومتر در ساعت سرعت دارد، راست در جاى خود بايستد. بنابراين جاى شگفتى نيست اگر سنگ شهابى سرگردان، اوّل داغ شده و سپس از حرارت سفيد گرديده و بعد از هم متلاشى شود. سنگ‏ها درمدّت چند ثانيه ‏اى كه در فضاى ما به سر مى ‏برند، قبل از برخورد با زمين، فعّاليّت شديد دارند. خوشبختانه، اغلب آنها قبل از رسيدن به زمين‏ كاملاً سوخته و خاكستر مى‏ گردند. امّا گاهى يكى از آن سنگ‏هاى بزرگ آسمانى، خود را به زمين رسانده و منفجر مى‏ شود و در نتيجه، صداى‏ مهيبى به گوش ما مى ‏رسد.

   «ماكسول رايد» مى‏ گويد: حدود بيست سال قبل، سيبرى صحنه برخورد عدّه ‏اى از اين سنگ‏هاى آسمانى ريز و درشت شد. خوشبختانه، اين سنگ‏ها در محلّى به زمين خوردند كه از انسان اثرى نبود، و تا آن جايى كه ما اطّلاع داريم، در اين حادثه فقط گياهان از بين رفتند.

   يك ميسيون روسى كه براى تحقيقات به محلّ واقعه رفته بود، اين طور مى ‏نويسد: در اطراف محلّى كه سنگ‏ها به زمين خوردند، جنگلى ‏به شعاع 25 كيلومتر وجود داشته، اكنون همه درختان بدون پوست و شاخه، رو به جهت خارج از مركز تصادف به زمين افتاده ‏اند. از ارتفاعات‏ اطراف كه مسلّط بر اين محلّ هستند، اثر فشار هوا به خوبى ديده مى‏ شود.

   در تمام نباتات علامت سوختگى آنى، كه هيچ شباهت به آتش ‏سوزى در جنگل ندارد، مشهود است. اين اثر در تپّه و خار و خاشاك، مانند درخت‏ها كاملاً ديده مى‏ شود و در بعضى نواحى تا 18 كيلومترى نيز امتداد دارد. در محلّ مركزى حفره‏ هايى ايجاد شده كه تا 50 متر قطردارند.

   امروزه تقريباً بيشتر موزه ‏ها از اين مهمانان اسير كه از ماوراى جوّ آمده ‏اند، دارند. موادّ متشكّله اين سنگ‏ها آهن يا سنگ خار است. بعضى ‏چند كيلومتر و برخى چندين تن وزن دارند.

   امام سجّاد عليه السلام در زمينه سئوال توحيد، به آيات اوّل سوره «حديد» اشاره كرده و از مردم نكته‏ سنج و عميق دوره آخر زمان نام برده است. اين‏ آيات حاوى نكات بزرگ كتاب آفرينش است.

   در اين آيات، خداوند بزرگ به صفات حكيم، حيات‏بخش، مرگ ‏آفرين، توانا، آگاه، بينا، و دانا ياد شده است. درباره علم بارى تعالى ‏مى‏ گويد:

(يَعْلَمُ ما يَلِجُ فِي الْأَرْضِ وَما يَخْرُجُ مِنْها وَما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَما يَعْرُجُ فيها).

   ديروز براى آن چه از آسمان به زمين نازل مى‏ شود، به باران ابرها مثال مى‏زدند. همان طور كه در ادعيه و اخبار آمده است، خداوند به عدد قطرات باران، عالِم و آگاه است و امروز با توجّه به روايت امام سجّاد علیه السلام و با توضيحى كه درباره سنگ‏هاى سماوى و سوختن آن‏ها در جوّ زمين‏ داده شد، مى‏ توان باريدن سنگ‏هاى كيهانى را نيز به عنوان مثال ديگرى براى علم الهى، ذكر كرد.

   دانشمندان مى‏ گويند: هر روز در حدود بيست ميليون سنگ‏هاى كوچك و بزرگ از آسمان به زمين نازل مى‏ شود. بيست ميليون، يك عدد تقريبى است، ولى خداوند به عدد واقعى آن‏ها عالِم و آگاه است.

   (وَما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ).

   دانش امروز مى‏ گويد گاهى سنگ‏هاى بزرگى وارد جوّ زمين مى ‏شوند كه قسمتى از آن‏ها بر اثر برخورد با جوّ مى‏ سوزد و باقى‏ مانده ‏اش درخشكى يا دريا فرود مى‏ آيد و كسى از عدد آن‏ها و محلّ فرود آمدن آن‏ها آگاهى ندارد، ولى خداوند از عدد واقعى و نقطه فرودشان آگاه است.

   (وَما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ).

   جالب آن كه سنگ‏هاس سوخته، به صورت ذرّات كوچك خاكستر در جوّ زمين پراكنده مى‏ شوند. بعضى از آن ذرّات به زمين مى‏ رسند وبعضى همچنان در جوّ زمين سرگردان مى‏ مانند. عدد سرسام ‏آور آن ذرّات بر احدى آشكار نيست، ولى خداوند از عدد آن‏ها نيز آگاه است.

  (وَما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ).

دانش امروز مى گويد: كره زمين، با نيروى جاذبه خود، تمام اجسام كوچك و بزرگ را به طرف خود جذب مى كند و با نيروى جاذبه، تمام اشياء و ذرّات در سطح كره زمين يا در جوّ آن، كه ميدان جاذبه زمين است، نگاهدارى مى شوند. ولى گاهى اتّفاق مى افتد كه بر اثر شرايط ناشناخته و وضع و محاذات مخصوصى، پاره اى از ذرّات از محيط جاذبه زمين فرار مى كنند و راه فضاى بى كران كيهان را در پيش مى گيرند.

مرحوم شيخ طوسى رضوان اللَّه عليه در تفسير جمله (وَما يَعْرُجُ فيها)، به عروج فرشتگان و اعمال مردم مثال زده كه خداوند به تمام آن ها عالِم و آگاه است. با در نظر گرفتن اين مطلب كه در نظام تكوين، پاره اى از ذرّات در شرايط ناشناخته اى از جاذبه زمين خارج مى شوند، مى توان عروج آن ها را به عنوان مثال ديگرى ذكر كرد و گفت: تنها خداوند است كه مى داند چه ذرّاتى در چه شرايطى از محيط جاذبه زمين خارج مى شوند و به آسمان عروج مى نمايند.

با نويدى كه حضرت سجّاد عليه السلام داده است اميد مى رود در آينده با پيشرفت هاى سريع علمى، بشر به واقعيّت هاى ديگرى پى ببرد و بسيارى از مسائل مجهول و ناشناخته امروز براى مردم فردا معلوم گردد. در آن موقع، دانشمندان الهى جمله (وَما يَنْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَما يَعْرُجُ فيها) را از ديده وسيع ترى خواهند ديد و در پيشگاه ذات اقدس الهى، با خضوع بيشترى، مراتب عبوديّت و بندگى خود را ابراز خواهند داشت. (210)

---

208) سوره 57، آيه 4.

209) تفسير برهان: 1228.

210) آية الكرسى: 277.

 

منبع: یادداشت های چاپ نشده شخصی ص 155