(7)

تعدّد وليعهد در دوران اموى (از علل سقوط بنى ‏اميّه)

   در مقابل اين وضع خطرناك خاندان اموى از داخل نيز متّحد نبود؛ به خصوص آن‏ سياست شوم تعدّد وليعهد كه بعضى خليفگان پيش گرفتند و دو تن را وليعهد خويش ‏مى ‏كردند كه يكى پس از ديگرى زمامدار شود رقابت‏هاى نهان را عيان كرد و زمينه را براى آن توطئه ‏ها كه هر جا قدرت هست به ناچار هست بهتر فراهم كرد در حقيقت ‏اين خاندان جبّار كه به نام خلفاى پيمبر قدرت را به دست داشتند حاكمان مستبدى ‏بودند كه قدرت را بر اساس وراثت به اعقاب خويش مى ‏سپردند و بدين طريق ‏اصولى را كه در دوران خلفاى راشدين! در كار انتخاب متّبع بود زير پا گذاشتند.

   سياست تعدّد وليعهد در تضعيف دولت اموى اثرى عجيب داشت به محض ‏اين ‏كه كار بر خليفه جديد مستقرّ مى ‏شد به صدد مى ‏افتاد وليعهد دوّم را خلع كند و فرزند خود را وليعهد كند.

   نگفته پيداست كه اين كشاكش به افراد خاندان اموى محصور نمى ‏ماند و طبعاً افسران و فرماندهان و همه رجال دولت در آن دخالت داشتند و هر يك به اقتضاى ‏هوس‏ها و مقاصد خود از جانبى تقويت مى ‏كردند و كار تفرقه و خلاف بالا مى ‏گرفت ‏و طبعاً اگر توفيق يار خليفه نمى‏ شد همين ‏كه وليعهد دوّم به خلافت مى ‏رسيد از مخالفان ديرين انتقام مى ‏گرفت و از كارهاى دولتى دورشان مى ‏كرد و كانون تفرقه‏ هميشه مشتعل بود.(2250)

---

2250) تاريخ سياسى اسلام (دكتر حسن ابراهيم ‏حسن): 26/2.

 

منبع: معاویه ج ... ص ...