(8)

نشان دادن امام باقر علیه السلام

ملکوت آسمان و زمین را به جابر

- ابن شهراشوب در كتاب «مناقب» از امام باقر عليه السلام نقل كرده است كه جابر از آن حضرت درباره اين فرمايش پروردگار : «وَكَذلكَ نُري إبْراهيمَ مَلَكُوتَ السمواتِ وَالأرْض وَلِيَكُونَ مِنَ المُوقِنين »(1) «ما باطن آسمان‏ها و زمين را به ابراهيم نشان داديم تا اينكه از اهل يقين باشد» ، سئوال كرد .

    امام عليه السلام دستش را بالا برد و فرمود : سرت را بلند كن و نگاهى به بالا بينداز .

 جابر گويد : سر خود را بلند كردم ، ديدم سقف جدا جدا و پراكنده گشته است ، به شكافى از آن پيوسته نگريستم تا اينكه نورى را ديدم كه چشمم از ديدن آن سرگردان شد .

 امام عليه السلام فرمود : ابراهيم عليه السلام اين گونه ملكوت آسمان‏ها و زمين را ديد ، اكنون به زمين نگاه كن و سپس سرت را بلند كن .

 چون سرم را بلند كردم ديدم سقف به حال اوّل برگشت .

 سپس امام عليه السلام دست مرا گرفت و از خانه خارج شد و لباسى به من پوشانيد و فرمود : چشمان خود را ببند .

 پس از مدّتى فرمود : تو الآن در ظلمات و آن تاريكى‏هائى هستى كه ذوالقرنين ديد .

 چشمان خود را باز كردم هيچ چيزى را نديدم ، سپس چند گام برداشت و فرمود : اكنون كنار آن چشمه آب حيات هستى كه خضر از آن نوشيد ، سپس از اين عالم خارج شديم و از پنچ عالم گذشتيم ، آنگاه فرمود :

 اين ملكوت زمين است ، بعد از آن فرمود : چشمان خود را ببند و دستم را گرفت ، ناگهان ديدم در همان خانه ‏اى هستيم كه قبلاً آنجا بوديم و آن لباسى را كه بر من پوشانيده بود بيرون آورد .

 عرض كردم : فداى شما گردم چند ساعت از روز گذشته است ؟

 فرمود : سه ساعت .(2)

    مؤلّف رحمه الله گويد : سيّد هاشم بحرانى رحمه الله در كتاب «تفسير برهان» روايت شريفى را در تفسير اين آيه نقل كرده است كه ذكر آن در اينجا خالى از بهره و فايده نيست .

    مى‏ گويد : روايت شده است كه خداوند هنگامي كه او را به آسمانها بالا برد بينائى او را نيرو بخشيد تا آنكه زمين و ساكنان آن را ديد ، به كنارى توجّه كرد ديد زن و مردى به كار زشتى مشغولند ، آنها را نفرين كرد ، هر دو هلاك شدند ، سپس زن و مرد ديگرى را در آن حال ديد ، بر آنها نفرين كرد ، آن دو نيز هلاك شدند ، بعد از آن زن و مرد ديگرى را همانگونه مشاهده كرد آنها را هم نفرين كرد و هلاك شدند ، براى مرتبه چهارم وقتى زن و مرد ديگرى را آنگونه ديد و خواست نفرين كند خداوند تبارك و تعالى به او وحى فرستاد :

 يا إبراهيم، اكفف دعوتك عن إمائي وعبادي فإنّي أنا الغفور الرحيم الجبّار الحليم، لاتضرّني ذنوب عبادي كما لاتنفعني طاعتهم، ولست أسوسهم بشفاء الغيظ كسياستك .

 اى ابراهيم ! از نفرين كردن بر بندگان من خوددارى كن ، من پروردگار آمرزنده مهربان ، و جبران كننده بردبار هستم ، گناه بندگانم به من ضررى نمى‏زند همانطور كه از اطاعت آنها سودى نمى‏برم ، آنها را براى بهبود يافتن خشم خود تأديب نمى‏كنم ، آنطور كه تو تدبير مى‏كنى .

 پس دعا نكن بر عليه بندگان و كنيزان من ، و از نفرين آنها خوددارى كن و همانا تو بنده من هستى كه از طرف من مأموريّت دارى آنها را بيم دهى ، نه آنكه در پادشاهى با من شركت داشته باشى ، و نه آنكه بر من و بندگانم چيره شوى .

 و بندگانم نسبت به من بين يكى از اين سه حالت هستند : يا از گناه خود توبه مى ‏كنند ، من توبه آنها را مى‏ پذيرم و گناهانشان را مى ‏آمرزم ، و زشتى‏هاى آنها را مى‏پوشانم ، يا از عذاب آنها خوددارى مى‏ كنم ، زيرا مى ‏دانم از نسل آنها فرزندان باايمان به دنيا خواهند آمد ، لذا با پدران كافر مدارا مى‏ كنم ، و نسبت به مادران كافر درنگ مى‏كنم ، و عذاب بر آنها نازل نمى‏كنم تا آن اشخاص باايمان از نسل آنها بيرون آيند ، و وقتى اين كار صورت گرفت عذاب من بر آنها فرود مى‏آيد و بلاى من آنها را احاطه مى ‏كند ، و اگر از اين دو قسم نباشند عذابى كه براى آنها مهيّا كرده‏ ام سخت‏تر است از آنچه تو اراده مى كنى ، زيرا آنها را بر حسب بزرگى و عظمت و كبريايى خود عذاب مى‏ كنم .

 يا إبراهيم، فخلّ بيني وبين عبادي فإنّي أرحم بهم منك، وخلّ بيني وبين عبادي فإنّي أنا الجبّار الحليم العلّام، اُدبّرهم بعلمي واُنفذ فيهم قضائي.

 اى ابراهيم ! مرا با بندگانم واگذار ، همانا من به آنها مهربانتر از تو هستم ، و مرا با آنها واگذار ، زيرا من جبران كننده و بردبار و بسيار دانا مى‏ باشم ، آنها را به علم خود تدبير مى‏ كنم و حكم خود را در ميان آنها اجرا مى‏ نمايم .(3)

 

---

1) سوره أنعام ، آيه 75 .

2) مناقب ابن شهراشوب: 194/4، بحار الأنوار : 268/46 ذيل ح 65، تفسير برهان : 532/1 ح9 به نقل از اختصاص: 317 (با كمى اختلاف) .

3) تفسير امام عسكرى ‏عليه السلام : 513، تفسير برهان : 532/1 ح 11، بحار الأنوار : 278/9 ضمن ح2، به نقل از احتجاج: 26/1.

 

 

منبع: کتاب قطره ای از دریای فضائل اهل بیت علیهم السلام جلد اول صفحه 527