ملّا صالح مازندرانى، مرد تصميم و اراده

   ملاّ صالح مازندرانى از افرادى است كه با قدرت تصميم و اراده، به مقابله با كمبودهاى ذاتى خود برخواست و به مقصود خود نائل شد.

   او داماد علاّمه مجلسىِ اوّل و از علماى نامى شيعه است. او از كسانى است‏ كه بايد چگونگى حالاتش، مايه عبرت و پند براى همه كسانى باشد كه جوياى ‏رسيدن به مقاصد بلند و اهداف عالى هستند.

   او مى‏ گويد: من حجّت بر دانشجويان علوم دينى هستم؛ زيرا كسى از من ‏فقيرتر نبود و ذهن و حافظه ‏ام از همگان بدتر بود؛ بصورتى كه گاهى راه خانه ‏ام‏ را گم مى‏ كردم و نام فرزندانم را فراموش مى‏ كردم. سى سال از عمرم گذشته بود كه به آموختن «الف، با» پرداختم! آن قدر كوشش كردم تا خدا آنچه را دارم به من تفضّل فرمود.(11)

   او با همه فقر و احتياج و با كندى ذهن و حافظه، اراده ‏اى مردانه داشت، تا سرانجام بر اثر تصميم جدّى دست به تأليف كتابهاى پرارزشى زد كه هنوز مورد استفاده علماء بزرگ شيعه است.

   معروف است او به قدرى كم ‏حافظه بود كه خانه استاد را گم مى‏ كرد! و به‏ قدرى فقير بود و لباسهايش به حدّى كهنه و مندرس بود كه از خجالت وارد مجلس درس نمى‏ شد. او خارج از محلّ درس مى‏ نشست و مطالب را بر استخوان و برگ چنار مى ‏نوشت.

   يك بار مسئله ‏اى مورد اشكال قرار گرفت و تا چند روز ادامه يافت، يكى از شاگردان مرحوم مجلسى ديد آخوند ملّا محمّد صالح در برگهاى چنار جواب‏ آن اشكال را نوشته، او در مجلس درس، جواب مجلسى را گفت.

   علاّمه مجلسى فهميد جواب از او نيست، به اين جهت از او پرسيد: اين ‏جواب از كيست و در اين باره اصرار نمود تا او ابراز نمود جواب از كسى است‏ كه خارج از مجلس نشسته است. مجلسى نگاه كرد ديد ملاّ صالح بيرونِ در نشسته است، به او لباس داد و در مجلس درس حاضر نمود و مقرّرى برايش ‏معيّن كرد. او به قدرى مورد توجّه علاّمه مجلسى قرار گرفت كه او را به خانه‏ برد و دختر خود را به تزويجِ او در آورد و او را در كتابخانه خود منزل داد.(12)

به هر كارى كه همّت بسته گردد

اگر خارى  بود،  گل دسته گردد

---

11) فوائد الرضويّه محدّث قمى ‏رحمه الله : 544.

12) تذكرة القبور: 71.