عزادارى يا جايگزين زيارت

در صورتى كه در كشورها و شهرهايى زندگى مى ‏كنيم كه به هيچ ‏وجه امكان تشرّف به حرم‏ هاى ائمّه اطهار علیهم السلام براى ما ممكن‏ نيست، مى ‏توانيم با خواندن زيارت هايى كه از راه دور خوانده ‏مى‏ شوند اين كمبود را جبران كنيم و يا با اقامه عزادارى، عدم‏ تشرّف به زيارتگاه ‏هاى اهل بيت علیهم السلام را جبران كنيم؛ زيرا بر فرض دشمنان برخى از زيارتگاه‏ ها را تصرّف كنند... همانگونه كه بيت ‏الله الحرام و مسجد النبى صلّی الله علیه وآله و بقيع را در اختيار گرفته‏ اند و ما اززيارت آن‏ها محروم هستيم، امّا قلب دوستان اهل بيت علیهم السلام در اختيار آنان نيست، و به اين جهت دوستان و شيعيان آن بزرگواران، مى ‏توانند، در صورت از دست دادن زيارتِ حرم ‏هاى اهل‏بيت علیهم السلام ، با اقامه مجالس عزادارى و شركت در آن‏ ها كمبود معنوى ‏خود را تا حدّى جبران كنند.

اگر در بعضى از كشورها مانند عربستان افرادى علاوه بر زيارت‏ حرم ‏هاى مطهّر، در اقامه عزادارى ‏ها نيز كارشكنى كردند و براى به‏ پا داشتن آن ‏ها شرايطى قرار دادند - در صورت عدم امكان عزادارى ‏به نحوى كه مرسوم بوده - دوستان اهل بيت علیهم السلام تا مى ‏توانند حتّى با جمعيت ‏هاى كم به اقامه عزادارى بپردازند و هيچ گاه نعمت تشكيل ‏عزادارى و همچنين شركت در آن مجالس را از دست ندهند.

اگر افرادى با اقامه مجالس پرشورِ عمومى مخالفت مى ‏كنند ومانع برگزارى آن مى ‏شوند، دوستان اهل بيت علیهم السلام مى ‏توانند بامجالس پرشور خصوصى، قلب‏ هاى خود را سرشار از محبّت اهل‏ بيت علیهم السلام نموده و قلب خود را متوجّه به عظمت آن بزرگواران‏ بنمايند.

بنابراين، عزادارى مى‏ تواند براى ما همچون زيارت كارساز باشد و با ايجاد حيات قلبى ما را به خداوند و اهل بيت رسالت علیهم السلام نزديك نموده و ريشه ‏هاى مودّت را در دل ما بارور سازد.

بنابراین از آنجا كه گاهى شرايط زيارت براى انسان فراهم نيست و نمى ‏تواند به زيارتِ اهل بيت علیهم السلام برود و اعماق جان خود را با زيارت آن بزرگواران آكنده از شور و شوق و محبّت نمايد، در اين ‏صورت مى تواند، عزادارى را جايگزين زيارت نموده و با اقامه ‏مجالس عزادارى و با شركت در آن، آثارى از زيارت را در قلب ‏خود به وجود آورد. يعنى چون شرايط زيارت براى او فراهم ‏نيست، عزادارى را جايگزين زيارت نمايد و با ريختن اشك، محبّت اهل بيت علیهم السلام را در قلب خود بيشتر نموده و آن را محكم ‏تر و شديدتر نمايد.

دليل ‏هایى وجود دارد كه ما مى ‏توانيم در صورتى كه ‏قدرت به انجام زيارت نداريم، عزادارى را جايگزين زيارت ‏نماييم و به جاى زيارت، به عزادارى بپردازيم. در ميان دليل ‏هاى ‏متعدد، آنچه كه براى ما از اهميّت بيشترى برخوردار است روايتى‏ است كه درباره زيارت امام حسين علیهم السلام در روز عاشورا وارد شده ‏است. در اين روايت امام باقر علیهم السلام به يكى از اصحاب خود كه امكان‏ زيارت امام حسين علیهم السلام در روز عاشورا براى او نبوده، مى ‏فرمايند چون زيارت در روز عاشورا برايت ممكن نيست، در آن روز عزادارى كن. اكنون به متن اين روايت توجّه كنيد:

صالح بن عقبه از پدرش از امام باقر علیه السلام روايت مى كند كه‏ فرمود:

آن كس كه در دهمين روز محرّم ، حسين بن على علیهم السلام را زيارت كند و تمام روز را نزد قبر مطهّرش گريان باشد؛ روزى‏كه خدا را ملاقات مى كند ثواب دو هزار حجّ و دو هزار عمره ودو هزار غزوه (جهاد) دارد كه ثواب هر غزوه و حجّ و عمره آن ، مانند ثواب كسى است كه با پيامبر و امامان هدايتگر، حجّ وعمره بجاى آورده و جهاد كند.

گفتم: فدايت شوم، اگر كسى در نقطه اى دور دست بود كه‏امكان رسيدن به قبر امام حسين علیه السلام را در اين روز نداشت چه‏ كند ؟

فرمود: اگر آن گونه بود، به صحرايى برود و يا به مكان بلندى ‏در خانه اش رود و با اشاره (به حضرت امام حسين علیه السلام) سلام ‏كند و در لعن و نفرين بر قاتلانش ، تلاش كند و پس از آن دوركعت نماز بگزارد؛ و بايد اين اعمال را در آغاز روز قبل از زوال ‏خورشيد انجام دهد.

سپس بر امام حسين علیه السلام گريه و ندبه كند و به هر كس كه در خانه‏ اش حضور دارد (جز كسى كه از او تقيّه مى كند) امر كند كه بر آن حضرت بگريند و با اظهار جزع و بى تابى ، براين مصيبت در خانه ‏اش عزادارى بپا نمايد و به يكديگر تعزيت بگويند. اگر اين كارها را انجام دهد من ضمانت مى‏ كنم كه همه آن اجرها را نزد خداوند بلند مرتبه، داشته باشد.

گفتم: فدايت گردم، آيا شما براى ايشان اين گونه ضمانت مى ‏كنى؟

فرمود: آرى، من ضامن هستم و عهده دار براى كسى كه آن را انجام دهد.

گفتم: چگونه به يكديگر تعزيت بگوييم؟

فرمود: بگوييد:

أَعْظَمَ اللَّهُ اُجُورَنا بِمُصابِنا بِالْحُسَيْنِ، وَجَعَلَنا وَإِيَّاكُمْ‏ مِنَ الطَّالِبينَ بِثارِهِ مَعَ وَلِيِّهِ الْإِمامِ الْمَهْدِي مِنْ آلِ‏م ُحَمَّدٍ عَلَيْهِمُ السَّلامُ.(1)

خداوند اجرهاى ما را بر مصيبت ‏مان بر حسين، بزرگ گرداند، و ما و شما را از انتقام جويان خونش همراه با وليّش، امام و پيشواى هدايت شده از آل محمّد - كه سلام بر آنان باد - قراردهد.

همانگونه كه اين روايت با صراحت اعلام مى ‏كند، مى‏ توان‏ عزادارى امام حسين علیه السلام را در روز عاشورا كه از مهم ترين روزهاى زيارتى آن حضرت است، جايگزين زيارت نمود.

روايات بسيارى درباره آثار عجيب زيارت اهل بيت علیهم السلام مخصوصاً حضرت ابى عبدالله الحسين علیه السلام وجود دارد، همانگونه‏ روايات بسيارى درباره آثار عجيب عزادارى حضرت ‏سيّدالشهداء علیه السلام وجود دارد. در ميان اين روايات، رواياتى وجود دارد - مانند روايتى كه نقل كرديم - كه دلالت مى‏ كند زيارت امام‏ حسين علیه السلام در روز عاشورا برتر از عزادارى آن حضرت است به ‏گونه ‏اى كه بايد عزادارى در آن روز را اگر زيارت ممكن نبود جايگزين زيارت نمود. به اين معنى كه اگر زيارت در روز عاشورا ممكن باشد دارای فضیلت بیشتری است.

_________________________

(1) مصباح المتهجّد: 772، المصباح: 640، و مانند آن در كامل الزيارات: 325 وارد شده‏ است، صحيفه مهديه: 281.