زيارت در اديان ديگر

لازم است اين نكته را بدانيم كه زيارت در ادیان دیگر مرسوم  است، و  ‏اختصاص به شيعه ندارد و پيروان اديان و مذاهب ديگر نيز به ‏زيارت بزرگان خود مى ‏روند .  بنابراين كسانى كه با زيارت مخالف ‏هستند، در واقع با پيروان همه اديان و مذاهب مخالفت مى ‏كنند.

«زيارت در همه اديان و مذاهب وجود دارد، فقط شكل آن و اماكن و اشخاصى كه زيارت مى‏ شوند فرق می ‏كند، ولى نقش‏ حضور در مكان‏ هاى مقدس و نوعى احترام در آنجاها عمومى و جهانى است، در دائرة المعارف مصاحب مى ‏نويسد:

در اين مقاله مى ‏بينيم كه از زيارت ميان بابليان قديم و رسوم و تشريفات آنان بحث مى‏ كند، و آداب سفر زيارت را و رسم هايى‏ كه در داخل زيارتگاه اجرا مى‏ شود - و خالى از جنبه‏ هاى اخلاقى و روحانى نمى‏ باشد - شرح مى ‏دهد.

در باب زيارت اقوام آشور و بابل به ایّام زيارتى و داستان ‏هاى‏ زيارت اماكن مقدّسه بر مى ‏خوريم، و در مى ‏يابيم كه در دو هزارسال قبل از ميلاد مسيح در شهرهاى «اور»، «نى پور»، «سوسا» و«آنسا» زيارتگاه ‏هاى بزرگى بوده است.

مسأله وقتى در دين بودا مورد تحليل و بررسى قرار مى ‏گيرد جنبه احترام و تقدّس آن به روشنى معلوم مى‏ گردد؛ زيرا در بودائيسم زيارت اماكن مقدّسه و بودا و پيشوايان مذهبى جنبه‏ پرستش آفريدگار ندارد، بلكه فقط به عنوان احترام و بزرگداشت‏ كسى است كه زيارت مى‏ شود. زيارتگاه هاى بزرگ در چين، تبّت، سيلان، هند، برمه و كره همگى از گسترش و عموميت زيارت ‏حكايت مى ‏كند. شگفت آور آنكه در هند رودهايى است كه مردم ‏نسبت به آن ها احترام قائلند و با آن‏ ها راز و نياز مى‏ كنند مانند رودگنگ(1) و بَرَهماپوترا (2).

امّا نبايد گمان شود كه سنّت زيارت تنها به كشورهاى آسيائى يا نژادهاى خاص اختصاص دارد، زيرا يكى از آداب مذهبى مهمّ در مسيحيت زيارت اماكن مقدّسه مى ‏باشد. اوّلين زيارتگاه مسيحيان ‏فلسطين بود. در قرون وسطى كاروان ‏هاى عظيمى از قلب اروپا براى زيارت بيت المقدّس (3) به راه مى ‏افتادند كه با شدائد و مشكلات مسافت زيادى را طى مى ‏كردند تا خود را به اورشليم ‏برسانند.

اگر دقيقاً به فلسفه زيارت مقابر و اماكن مقدّسه در دنياى‏ مسيحيّت توجّه شود در مى ‏يابيم كه هم اكنون دنياى به اصطلاح ‏متمدّن نه تنها خود را بى نياز از زيارت نمى ‏داند، بلكه فطرتاً ستايش و زيارت قبور مقدّس را براى تشفّى آلام دنيوى ضرورى‏ مى‏ داند. جايى كه انسان خالى از گرفتاري هاى تمدن جديد بتواند با كسى راز و نياز كند و «درد دل» خويش را با او در ميان نهد و چون‏ دوستى خالص بى ريا مكنونات قلبى خود را بيان نمايد.

درك اين واقعيت و نياز فطرى باعث شده است كه در كشورهاى انگلستان، فرانسه، ايتاليا زيارتگاه‏ هاى بزرگ كه هر يك ‏به نام خاصّى معروفند وجود داشته باشد. رم كه پس از بيت ‏المقدّس بزرگترين زيارتگاه‏ هاى مسيحيت را در خود جا داده همه ‏ساله زائران بى ‏شمارى را به خود جلب مى ‏نمايد، كه با نذر و نيازها و اوراد و دعاهاى خاص شكل ويژه ‏اى به زيارت مى ‏دهند.

پيچيده ‏ترين شكل زيارت در مذهب هندو  مى باشد، كه از آداب‏ و تشريفات خاص برخوردار است. هندو براى زيارت حتماً بايد قبل از زيارت بدن را شستشو داده غسل كرده باشد، و تميز و پاك ‏به زيارت برود، زائر بايستى گُل يا گلاب همراه داشته باشد كه در موقع زيارت با نثار گل فضاى زيارتگاه را عطرآگين نمايد. نقاط مختلف زيارتگاه با آيينه ‏هاى بلند شفاف - كه پرتو شمع ‏ها در آن ‏زيبائى خاصّى به وجود آورده - تزيين شده است. فضاى زيارتگاه ‏با بوهاى خوش مُشك و عنبر، عود و كندر پر شده است. زائر بايستى حتماً هنگام زيارت با سرِ پوشيده يا بهتر بگوئيم با حجاب ‏وارد زيارتگاه شود. اين عمل درباره زنان در هر سن و سالى كه ‏هستند الزامى است ولى مردان مى ‏توانند از همان گل هائى كه نثار مى‏ شود طوقى بر گردن اندازند يا دسته ‏اى بر سر نهند.(4)

نتيجه مطالبى كه نقل كرديم اين است كه زيارت، اختصاص به ‏شيعه ندارد و در اديان و مذاهب ديگر نيز وجود دارد. پس‏ مخالفت با اصل زيارت، مخالفت با همه اديان و مذاهب است.

اكنون ببينيم آيا از نظر قرآن كريم هر گونه زيارتى جايز است ‏يا نه؟

اگر جايز نيست، زيارت چه كسانى جايز و پسنديده است.

_________________________

(1)   Gang .

(2) . Brahmaputra

 (3) بيت المقدس  Jerusalem  يا قدس يا اورشليم Ursalim  (عبرى = شهر سلامتى)، در مرز اسرائيل و اردن هاشمى است. در ادبيات يهودى و مسيحى غالباً ازآن به نام صهيون Sehyun ياد مى ‏شود.

   بيت المقدّس در نزد مسلمانان و يهوديان و مسيحيان هر سه مقدّس و زيارتگاه است ... از زيارتگاه‏ هاى مسلمانان قُبة الصخره و مسجد الاقصى است.

   ديوار ندبه در نزد يهوديان مقدّس است. مسيحيان مخصوصاً كليساى قبر مقدس را تقديس مى‏ كنند. كليساها و زيارتگاه‏ هايى كه هر يك يادگار يكى از حوادث مذكور دركتاب قدس يا قديسين است در اورشليم فراوان است. اورشليم لااقل از قرن 15 ق م‏ سابقه دارد ... (خلاصه و گزيده ‏اى از دائرة المعارف مصاحب).

(4) شوق ديدار: 29، از دائرة المعارف مصاحب.